82. Die transitiven Formen von ἵστημι)

Sprachkurs für Altgriechisch
nach dem griech. Übungsbuch von Dr. G. Salomon, Lpz., Berl. 1933, erarbeitet von E. Gottwein

Lektion 82

| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 76 | 77 | 78 | 79 | 80 | 81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 | 90 | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 100 | [ Inhalt ] | [ gr-deu ] | [ deu-gr ] | [ Forum ] | [ Home ]

Einstieg

Ὁ στρατηγὸς τὴν φάλαγγα ἵστησιν.
Μὴ μεθιστῶμεν τὴν πολιτείαν.
Οἱ πολῖται τοὺς ἀρίστους τῇ πόλει ἐφιστάντων.
Σόλων τὴν τῶν Ἀθηναίων πολιτείαν κατέστησεν.
Οὐδεὶς ἡμᾶς τῶν φίλων ἀποστήσει.

Ἡ φάλαγξ ὑπὸ τοῦ στρατηγοῦ ἵσταται.
Εἴθε ἡ πολιτεία μὴ μεθισταῖτο.
Οἱ ἄριστοι ὑπὸ τῶν πολιτῶν τῇ πόλει ἐφιστάσθων.
Οἱ τοῦ Σόλωνος νόμοι οὐ μετεστάθησαν ὑπὸ Πεισιστράτου.
Ὑπ’ οὐδενὸς τῶν φίλων ἀποσταθησόμεθα.

Οἱ νικῶντες τρόπαιον ἵστανται. - Τῶν νικώντων ἐστὶ τρόπαιον ἵστασθαι. - Οἱ Ἕλληνες τοὺς πολεμίους κρατήσαντες τρόπαιον ἵσταντο.

Einstieg - Lösung

Der Feldherr stellt die Schlachreihe auf. Wir wollen (lasst uns) die Verfassung nicht ändern! Die Bürger sollen die Besten an die Spitze des Staates stellen! Solon richtete die Verfassung der Athener ein. Keiner wird uns unseren Freunden abspenstig machen.	Die Schlachtreihe wird von dem Feldherrn aufgestellt. Ach dass doch die Verfassung nicht geändert wird! Die Besten sollen von den Bürgern an die Spitze des Staates gestellt werden! Solons Gesetze wurden von Peisistratos nicht geändert. Von keinem werden wir unseren Freunden abspenstig gemacht werden.
Die Sieger errichten sich ein Siegeszeichen. – Es ist die Art der Sieger, sich ein Siegeszeichen zu errichten. – Nachdem die Griechen ihre Feinde besiegt hatten, errichteten sie sich ein Siegeszeichen.

Grammatik

Aktiv

Medium / Passiv

Verbalst.

στη/στα

Präsensst.

ἱ στη / ἱ στα

1.Sgl.
2.Sgl.
3.Sgl.
1.Pl.
2.Pl.
3.Pl.

2.Du.
3.Du.

ἵ στη μι
ἵ στη ς
ἵ στη σι(ν)
ἵ στα μεν
ἵ στα τε
ἱ στᾶσι(ν)

ἵστα-τον
ἵστα-τον

ἵ στα μαι
ἵ στα σαι
ἵ στα ται
ἱ στά μεθα
ἵ στα σθε
ἵ στα νται

ἵστα-σθον
ἵστα-σθον

1.Sgl.
2.Sgl.
3.Sgl.
1.Pl.
2.Pl.
3.Pl.

2.Du.
3.Du.

ἱ στῶ
ἱ στῇς
ἱ στῇ
ἱ στῶμεν
ἱ στῆτε
ἱ στῶσι(ν)

ἱστῆ-τον
ἱστῆ-τον

ἱ στῶμαι
ἱ στῇ
ἱ στῆται
ἱ στώμεθα
ἱ στῆσθε
ἱ στῶνται

ἱστῆ-σθον
ἱστή-σθην

1.Sgl.
2.Sgl.
3.Sgl.
1.Pl.
2.Pl.
3.Pl.

2.Du.
3.Du.

ἱ σταίη ν
ἱ σταίη ς
ἱ σταίη
ἱ σταῖ μεν
ἱ σταῖ τε
ἱ σταῖ εν

ἱσταῖ-τον
ἱσταί-την

ἱ σταί μην
ἱ σταῖ ο
ἱ σταῖ το
ἱ σταί μεθα
ἱ σταῖ σθε
ἱ σταῖ ντο

ἱσταῖ-σθον
ἱσταί-σθην

2.S.
3.S.
2.P.
3.P.

2.D.
3.D.

ἵ στη
ἱ στά τω
ἵ στα τε
ἱ στά ντων

ἵστα-τον
ἱστά-των

ἵ στα σο
ἱ στά σθω
ἵ στα σθε
ἱ στά σθων

ἵστα-σθον
ἱστά-σθων

Inf.

ἱ στά ναι

ἵ στα σθαι

ἱ στάς, ἱ στά ντος
ἱ στᾶσα, ἱ στάσης,
ἱ στάν, ἱ στά ντος

ἱ στά μενος, ἱ στα μένου
ἱ στα μένη, ἱ στα μένης
ἱ στά μενον, ἱ στα μένου

1.Sgl.
2.Sgl.
3.Sgl.
1.Pl.
2.Pl.
3.Pl.

2.Du.
3.Du.

ἵ στη ν
ἵ στη ς
ἵ στη
ἵ στα μεν
ἵ στα τε
ἵ στα σαν

ἵστα-τον
ἱστά-την

ἱ στά μην
ἵ στα σο
ἵ στα το
ἱ στά μεθα
ἵ στα σθε
ἵ στα ντο

ἴστα-σθον
ἱστά-σθην

Aorist Aktiv

intrans. Aorist Medium

Verb.- / Aorst.

στη / στησ

στη / στα

1.Sgl.
2.Sgl.
3.Sgl.
1.Pl.
2.Pl.
3.Pl.

2.Du.
3.Du.

ἔ στη σ α
ἔ στη σ α ς
ἔ στη σ ε(ν)
ἐ στή σ α μεν
ἐ στή σ α τε
ἔ στη σ α ν

ἐ-στή-σ-α-τον
ἐ-στη-σ-ά-την

ἔ στη ν
ἔ στη ς
ἔ στη
ἔ στη μεν
ἔ στη τε
ἔ στη σαν

ἔ-στη-τον
ἐ-στή-την

1.Sgl.
2.Sgl.
3.Sgl.
1.Pl.
2.Pl.
3.Pl.

2.Du.
3.Du.

στή σ ω
στή σ ῃς
στή σ ῃ
στή σ ω μεν
στή σ η τε
στή σ ωσι(ν)

στή-σ-η-τον
στή-σ-η-τον

στῶ
στῇς
στῇ
στῶμεν
στῆτε
στῶσι(ν)

στῆ-τον
στῆ-τον

1.Sgl.
2.Sgl.
3.Sgl.
1.Pl.
2.Pl.
3.Pl.

2.Du.
3.Du.

στή σ αι μι
στή σ αι ς (-ειας)
στή σ αι (-ειεν)
στή σ αι μεν
στή σ αι τε
στή σ αι εν (-ειαν)

στή-σ-αι-τον
στη-σ-αί-την

σταίη ν
σταίη ς
σταίη
σταῖ μεν
σταῖ τε
σταῖ εν

σταῖ-τον
σταί-την

2.S.
3.S.
2.P.
3.P.

2.D.
3.D.

στῆ σ ον
στη σ ά τω

στή σ α τε
στη σ ά ντων
στη σ ά τωσαν

στή-σα-τον
στή-των

στῆ θι
στή τω
στῆ τε
στά ντων

στῆ-τον
στή-των

Inf.

στῆ σ αι

στῆ ναι

στή σ ας, στή σ αντος
στή σ ασα, στη σ άσης
στῆ σ αν, στή σ αντος

στάς, στάντος
στᾶσα, στάσης
στάν, στάντος

Einige Stammformen zum Lernen
1	ἵστημι, στήσω, ἔστησα, - , - , ἐστάθην, σταθήσομαι	stelle hin, stelle auf, bringe zum Stehen

Regeln

Zur Formenlehre:

Die Formen des Präsensstamms im Akt. / Med. von ἵστημι

Die Regeln gelten analog zu denen von δίδω-μι (L.70), τί-θημι (L.74) und ἵημι (L.78)

Den Präsensstamm dieser Verben erhält man, indem man in der 1. Person des Singulars und des Plurals die Endungen weglässt:

	Singular	Plural	Präsensstamm
	ἵ-στη-μι	ἵ-στα-μεν	ἵ-στη- / ἵ-στα-

Die Endungen sind (abgesehen vom Imperativ) die selben wie bei den Wurzelpräsentia (L.68):
1. Kontraktion in der 3. Pl.Ind.Prs.Akt.: * ἵστά-ασιν > ἱστᾶσιν.
Moduskennzeichen:
1. Der Konjunktiv hat die Moduskennzeichen der thematischen Konjugation: -η- / -ω-. Es findet Kontraktion mit dem Stammauslaut statt: * ἱστη-ῃς > ἱστῇς, * ἱστη-ωμεν > ἱστῶμεν. Der Kontraktionsvokal trägt den Akzent.
2. Der Optativ hat durchgängig das Moduskennzeichen -ιη- (im Plural überwiegend -ι-): ἱστα-ίη-ν, ἱστα-ῖ-μεν. Das Moduskennzeichen trägt den Akzent.
3. ἵστημι bildet keine thematischen Formen:
  1. 2.Sgl.Imp.Akt.: ἵστη
  2. Der Sgl.Impf.Akt.: ἵστην, ἵστης, ἵστη
4. Die Aoristformen des Aktivs und des transitiven Mediums (ἐστησάμην ich stellte für mich auf) sind schwach gebildet, gehen also nach dem Muster von ἐπαίδευσα, ἐπαιδευσάμην. Die intransitiven Aoristformen werden in L.83 durchgenommen.
5. Bei den medio-passiven Formen ἵστασαι (2.Sgl.Ind.Prs.), ἵστασο (2.Sgl.Impf.), ἵστασο (2.Sgl.Imp.Prs.) bleibt intervokalisches σ erhalten.

Lektüre

Ἀποφθέγματα

Λάκων τις κατασταθεὶς ἔσχατος τοῦ χοροῦ ἐπείθετο· πρὸς δὲ τὸν ἱστάντα τὸν χορὸν εἶπεν· "Εὖ γε ἔχει, ὅτι οὐχ ὁ τόπος τὸν ἄνδρα, ἀλλ’ ὁ ἀνὴρ τὸν τόπον ἔντιμον καθίστησιν."
Λυκοῦργος πρὸς τὸν ἀξιοῦντα δημοκρατίαν ἐν Σπάρτῃ καταστῆσαι εἶπεν· "Σὺ πρῶτος ἐν τῇ σαυτοῦ οἰκίᾳ κατάστησαι δημοκρατίαν."
Ἱππόνικός τις ἐβούλετο στήλην ἀναστῆσαι τῇ πατρίδι ἀνάθημα. Ἐπεὶ δέ τις συνεβούλευσε παρὰ Πολυκλείτῳ κατασκευάσαι τὸ ἄγαλμα, οὐκ ἔφη τοιοῦτον ἀνδριάντα ἀνιστάναι, οὗ τὴν δόξαν οὐχ ὁ ἀναστήσας, ἀλλ’ ὁ ποιήσας ἔχοι.

Lektüre - Lösung

Anekdoten

Als ein Spartaner als letzter im Chor aufgestellt wurde, gehorchte er; aber zu dem, der den Chor aufstellte, sagte er: "Wie gut doch (es verhält sich gut), dass nicht der Platz den Mann, sondern der Mann den Platz ehrenvoll macht! "
Lykurgos sagte zu einem, der forderte, die Demokratie in Sparta einzurichten: "Richte du zuerst in deinem eigenen Haus die Demokratie ein!"
Ein gewisser Hipponikos wollte eine Steinsäule als Weihegeschenk für seine Vaterstadt errichten. Als ihm einer riet, das Kleinod bei Polykleitos anfertigen zu lassen, weigerte er sich, ein solches Standbild aufzustellen, für das den Ruhm nicht der, der es aufgestellt habe, ernte, sondern der, der es gefertigt habe.

Übung

Übersetze ins Griechische

Spitzt (stellt) die Ohren, damit ihr meine Worte hört!
Lasst uns den großen Männern Bildsäulen aufstellen!
Wir werden die Verfassung nicht ändern, wenn es nicht nötig ist.
Warum vertraut ihr den Männern nicht, die ihr selbst an die Spitze des Staates gestellt habt?
Siegeszeichen aufzustellen ist leichter als siegen.
Die Toten könnt ihr durch Tränen (Part.) nicht aufwecken.

Übersetze folgende Formen:
μεθισταίη ἐπιστήσειαν καθίστη! καθιστᾶσιν! καθίστησι ἀφιστῶμεν	ἀναστήσωμεν ἵστατε! μεθίσταιντο ἀνίστασθε! ἵστασο!

Übung - Lösung

Übersetze ins Deutsche

Στήσατε (ἵστατε) τὰ ὦτα, ἵνα ἐμοῦ ἀκούσητε τοὺς λόγους [ἵνα ἀκούσητέ μου τῶν λόγων - ἵνα μου λέγοντος ἀκούσητε (ἀκούητε) -(ὡς) ἀκουσόμενοι ἐμοῦ τοὺς λόγους].
Ἀνδριάντας (εἰκόνας, ἀγάλματα, στήλας) μεγάλοις (δεινοῖς, ἐντίμοις, λόγου ἀξίοις) ἀνιστῶμεν (ἀναστήσωμεν) ἀνδράσιν.
Τὴν πολιτείαν οὐ μεταθήσομεν, ἐὰν μὴ ἀνάγκη (ἀναγκαῖον) ᾖ (χρῇ).
Διὰ τί οὐ πιστεύετε τοῖς ἀνδράσιν, οὓς αὐτοὶ τῇ πόλει ἐπεστήσατε; [Διὰ τί οὐ πιστεύετε, οἷς αὐτοὶ τῇ πόλει ἐπεστήσατε ἀνδράσιν;]
Τρόπαια καθιστάναι (καταστῆσαι) ῤᾷόν ἐστιν τοῦ νικᾶν (ἢ νικᾶν, κρατεῖν) (νικῆσαι, κρατῆσαι).
Τοὺς τεθνηκότας (τεθνεῶτας, νεκροὺς) δακρύοντες ἀνιστάναι (ἀναστῆσαι) οὐ δυνατοί ἐστε (οὐκ ἰσχύετε).

Bilde die entsprechenden Formen von ἴστημι:
ἵεται ἵει εἷτε! ἵετο ᾗ (Akt.) ἱῶ	εἵθησαν ἑθείης ἵεσο ἱεῖο ἱῆσθε