Nos personalia non concoquimus. Nostri consocii (Google, Affilinet) suas vias sequuntur: Google, ut intentionaliter te proprium compellet, modo ac ratione conquirit, quae sint tibi cordi. Uterque consocius crustulis memorialibus utitur. Concedis, si legere pergis. |
Herakles am Scheideweg
|
Urs vocabularium praebet; Alexander nos docebit, quis Prodicus fuerit; habent et ceteri suum quisque munus: Benedikt, Christina, Henning, Mirjam, Sabine. Ut ad rectam viam se convertant! |
(zur altgriechischen Schrift) |
(21) καὶ Πρόδικος δὲ
ὁ σοφὸς ἐν τῷ
συγγράμματι
τῷ περὶ Ἡρακλέους,
ὅπερ δὴ καὶ πλείστοις
ἐπιδείκνυται,
ὡσαύτως περὶ
τῆς ἀρετῆς ἀποφαίνεται,
ὧδέ πως λέγων,
ὅσα ἐγὼ μέμνημαι.
φησὶ γὰρ Ἡρακλέα,
ἐπεὶ ἐκ παίδων
εἰς ἥβην ὡρμᾶτο,
ἐν ᾗ οἱ νέοι ἤδη
αὐτοκράτορες
γιγνόμενοι δηλοῦσιν
εἴτε τὴν δι' ἀρετῆς
ὁδὸν τρέψονται
ἐπὶ τὸν βίον
εἴτε τὴν διὰ
κακίας, ἐξελθόντα
εἰς ἡσυχίαν
καθῆσθαι ἀποροῦντα
ποτέραν τῶν
ὁδῶν τράπηται· |
[Quin et Prodicus ille sapiens in libro de Hercule similiter de virtute pronuntiat in hunc fere modum, quantum memini, dicens.] Herculem, ait, postquam e pueritia ad pubertatem properaret, in qua iam adulescentes sui iuris fiunt et indicia praebent, virtutisne via perrecturi sint ad vitam an vero vitiositatis, egressum in solitudinem ibi consedisse ambigentem, ad utram se viam converteret. |
ἡ ἥβη |
Jugend, Jünglingsalter |
τρέπω |
wende |
αὐτοκράτωρ,
ορος |
unabhängig, selbständig |
ἡ ἡσυχία |
Ruhe, Einsamkeit |
εἴτε... εἴτε |
ob... oder ob |
κάθημαι |
sitze |
τρέπω,
τρέψω, ἔτρεψα,
τέτροφα, τέτραμμαι,
ἐτράπην, τραπήσομαι
- wende τρέπομαι, τραπήσομαι, ἐτράπην (ἐτραπόμην) - wende mich (zur Flucht) |
(22) καὶ φανῆναι
αὐτῷ δύο γυναῖκας
προσιέναι μεγάλας,
τὴν μὲν ἑτέραν
εὐπρεπῆ τε ἰδεῖν
καὶ ἐλευθέριον
φύσει, κεκοσμημένην
τὸ μὲν σῶμα καθαρότητι,
τὰ δὲ ὄμματα
αἰδοῖ, τὸ δὲ σχῆμα
σωφροσύνῃ, ἐσθῆτι
δὲ λευκῇ, τὴν
δ' ἑτέραν τεθραμμένην
μὲν εἰς πολυσαρκίαν
τε καὶ ἁπαλότητα,
κεκαλλωπισμένην
δὲ τὸ μὲν χρῶμα
ὥστε λευκοτέραν
τε καὶ ἐρυθροτέραν
τοῦ ὄντος δοκεῖν
φαίνεσθαι, τὸ
δὲ σχῆμα ὥστε
δοκεῖν ὀρθοτέραν
τῆς φύσεως εἶναι,
τὰ δὲ ὄμματα
ἔχειν ἀναπεπταμένα,
ἐσθῆτα δὲ ἐξ
ἧς ἂν μάλιστα
ὥρα διαλάμποι·
κατασκοπεῖσθαι
δὲ θαμὰ ἑαυτήν,
ἐπισκοπεῖν δὲ
καὶ εἴ τις ἄλλος
αὐτὴν θεᾶται,
πολλάκις δὲ
καὶ εἰς τὴν ἑαυτῆς
σκιὰν ἀποβλέπειν. |
Tum ei apparuisse duas grandi statura mulieres accedere; alteram quidem venusto ac liberali vultu a natura, cuius corpus munditie esset ornatum, oculi verecundia, habitus sanitate animi, veste candida; alteram vero nutrimento redditam obesam et teneram, sic ornatam, quantum ad colorem, ut candidior et rubicundior videretur, quam revera esset; habitu, ut erectior videretur, quam esset a natura, oculis sursum expassis, veste tali, ex qua venustas maxime pelluceret; eandem saepius se contemplari, ac num aliquis ipsam spectet, considerare; saepe ad umbram quoque suam respicere. |
φαίνω |
zeige |
καλλωπίζω |
schminke das Gesicht |
εὐπρεπής,
ές |
anständig, schicklich |
ἐρυθρός,
ά, όν |
rötlich, rot |
φύσει |
Dat. resp. (natura) |
τοῦ ὄντος
(Gen.comp.) |
als in Wirklichkeit |
κοσμέω |
schmücke, ordne |
τὸ σχῆμα,
ατος |
Haltung, Gestalt |
τὸ χρῶμα,
ατος |
Farbe, Schminke |
ἀνπεπταμένως |
"auffliegend", kokett |
ἡ εσθής,
ῆτος |
Kleid |
ἡ ὥρα |
Blüte, Jugendschönheit |
λευκός,
ή, όν |
weiß |
διαλάμπω |
scheine durch |
τρέφω |
ernähre |
κατασκοπέω |
schaue herab, betrachte |
ἡ πολψσαρκία |
Wohlbeleibtheit |
θαμά | häufig |
ἡ ἁπαλότης,
ητος |
Jugendfrische, Zartheit |
ἐπισκοπέω | sehe mich um (nach) |
φαίνω,
φανῶ, ἔφηνα, πέφαγκα,
πέφασμαι, ἐφάνθην,
φανθήσομαι - zeige φαίνομαι, φανοῦμαι (φανήσομαι) ἐφάνην, πέφηνα (πέφασμαι) - zeige mich, erscheine τρέφω, θρέψω, ἔθρεψα, τέτροφα, τέθεαμμαι, ἐτράφην, θρέψομαι - ernähre |
j(23) ὡς δ' ἐγένοντο πλησιαίτερον τοῦ Ἡρακλέους, τὴν μὲν πρόσθεν ῥηθεῖσαν ἰέναι τὸν αὐτὸν τρόπον, τὴν δ' ἑτέραν φθάσαι βουλομένην προσδραμεῖν τῷ Ἡρακλεῖ καὶ εἰπεῖν· Ὁρῶ σε, ὦ Ἡράκλεις, ἀποροῦντα ποίαν ὁδὸν ἐπὶ τὸν βίον τράπῃ. ἐὰν οὖν ἐμὲ φίλην ποιησάμενος, [ἐπὶ] τὴν ἡδίστην τε καὶ ῥᾴστην ὁδὸν ἄξω σε, καὶ τῶν μὲν τερπνῶν οὐδενὸς ἄγευστος ἔσει, τῶν δὲ χαλεπῶν ἄπειρος διαβιώσῃ. |
Quum ad Herculem venisset propius, incessisse illam, de qua prius diximus, uno eodemque passu; alteram vero praevenire volentem accurrisse ad Herculem atque dixisse: Video te, Hercule, ambigere, quanam via te ad vitam conferas. Quapropter, si me tibi amicam coniunxeris, ducam te ad iter iucundissimum ac facillimum, ut eorum, quae suavia sunt, nihil non gustes simulque molestiae usque expers vivas. |
πλησίον (adv.) | nahe, in die Nähe | ἕπομαί τινι | folge jdm. |
ῥηθείς, εῖσα, έν | v. ajgoreuvw | ἄγευστός τινος | ohne Genuß von etw. |
ἡ πρόσθεν ῥηθεῖσα | die zuvor genannte | τερπνός, ή, όν | erfreulich, ergötzlich |
φθάνω | komme früher, zuvor | διαβιόω | verbringe mein Leben |
προστρέχω | laufe hin, herbei | ||
ἀγορεύω,
ἐρῶ, εἶπον, εἴρηκα,
εἴρημαι, ἐρρήθην
- sage jτρέχω, δραμοῦμαι, ἔδραμον, δεδράμηκα - laufe |
(24) πρῶτον
μὲν γὰρ οὐ πολέμων
οὐδὲ πραγμάτων
φροντιεῖς, ἀλλὰ
σκοπούμενος
+διέσῃ τί ἂν κεχαρισμένον
ἢ σιτίον ἢ ποτὸν
εὕροις, ἢ τί ἂν
ἰδὼν ἢ ἀκούσας
τερφθείης ἢ
τίνων ὀσφραινόμενος
ἢ ἁπτόμενος,
τίσι δὲ παιδικοῖς
ὁμιλῶν μάλιστ'
ἂν εὐφρανθείης,
καὶ πῶς ἂν μαλακώτατα
καθεύδοις, καὶ
πῶς ἂν ἀπονώτατα
τούτων πάντων
τυγχάνοις. |
Nam primum tibi neque bella neque negotia curanda erunt; sed semper dispicies, quemnam tibi gratum vel cibum vel potum invenire possis, quid vel aspectu, vel auditu, vel odoratu, vel tactu te delectare possit, quibus amoribus fruens plurimum gaudeas, quo pacto quam mollissime dormias, qui absque labore minimo possis haec omnia consequi. |
τὸ πρᾶγμα, ατος | Aufgabe, Abenteuer | ἅπτω | hefte, knüpfe (an) |
φροντίζω τινός | denke an, sorge mich um | ἅπτομαί τινος | fasse etwas an, berühre |
σκοπέω | schaue, betrachte | τὰ παιδικάv | Liebschaften |
κεχαρισμένος | gefällig, schmackhaft | ὁμιλέω τινίv | verkehre mit jdm. |
τό σιτίον | Essen, Nahrung | εὐφραίνω | erfreue, erheitere |
τὸ ποτόν | Trunk, Getränk | μαλακός, ή, όν | weich, sanft |
τέρπω | erfreue, ergötze | ἄπονος, όν | mühelos |
ὀσφραίνομαί τινος | rieche, wittere etwas | ||
σκοπέω
(σκοπέομαι), σκέψομαι,
ἐσκεψάμην, ἔσκεμμαι
- schaue, betrachte εὐφραίνω, εὐφρανῶ, ηὔφρανα (εὔφρανα) - erfreue, erheitere εὐφραίνομαι, εὐφρανοῦμαι (εὐφρανθήσομαι) ηὐφράνθην (εὐφράνθην) - erfreue mich |
(25) ἐὰν δέ
ποτε γένηταί
τις ὑποψία σπάνεως
ἀφ' ὧν ἔσται ταῦτα,
οὐ φόβος μή σε
ἀγάγω ἐπὶ τὸ
πονοῦντα καὶ
ταλαιπωροῦντα
τῷ σώματι καὶ
τῇ ψυχῇ ταῦτα
πορίζεσθαι, ἀλλ'
οἷς ἂν οἱ ἄλλοι
ἐργάζωνται,
τούτοις σὺ χρήσῃ,
οὐδενὸς ἀπεχόμενος
ὅθεν ἂν δυνατὸν
ᾖ τι κερδᾶναι.
πανταχόθεν γὰρ
ὠφελεῖσθαι τοῖς
ἐμοὶ συνοῦσιν
ἐξουσίαν ἐγὼ
παρέχω. |
Quod si aliquando illa defutura, de quibus haec percipies, suspicio sit, nihil est quod metuas, ne eo te deducam, ut haec laborando variisque tum animae tum corporis aerumnis perferendis tibi compares; sed aliorum laboribus tu frueris nec ab illa re abstinebis, de qua capi aliquid lucri possit. Nam equidem familiaribus meis potestatem facio, ut ex omnibus partibus utilitatem capiant. |
ἡ ὑποψία | Argwohn, Befürchtung | πανταχόθεν | von überall her |
ἡ σπάνις, εως | Mangel | ὠφελέω τινά | fördere jdn., nütze jdm. |
οὐ φόβος ἐστίν, μή | gewiß nicht | ὠφελοῦμαι | ziehe Nutzen |
ἐπὶ τὸ πορίζεσθαι | Gerundium | ἡ ἐξουσία | Macht, Möglichkeit |
ταλαιπωρέω | quäle, plage mich | ||
Jκερδαίνω,
κερδανώ, ἐκέρδανα,
κεκέρδηκα - gewinne ὠφελέομαι, ὠφελήσομαι, ὠφελἡθην, ὠφέλημαι - werde gefördert, ziehe Nutzen |
(26) καὶ ὁ
Ἡρακλῆς ἀκούσας
ταῦτα, Ὦ γύναι,
ἔφη, ὄνομα δέ
σοι τί ἐστιν;
ἡ δέ, Οἱ μὲν ἐμοὶ
φίλοι, ἔφη, καλοῦσί
με Εὐδαιμονίαν,
οἱ δὲ μισοῦντές
με ὑποκοριζόμενοι
ὀνομάζουσι Κακίαν. |
Haec cum audivisset Hercules: "quodnam est", inquit, "tibi nomen, mulier?" Illa vero: "Amici mei", ait, "Felicitatem me appellant; at qui me oderunt, depravato nomine vocant me Vitiositatem." |
μισέω | hasse, verabscheue | ὑποκορίζομαι | a) beschönige, b) verunglimpfe |
(27) καὶ ἐν
τούτῳ ἡ ἑτέρα
γυνὴ προσελθοῦσα
εἶπε· Καὶ ἐγὼ
ἥκω πρὸς σέ, ὦ
Ἡράκλεις, εἰδυῖα
τοὺς γεννήσαντάς
σε καὶ τὴν φύσιν
τὴν σὴν ἐν τῇ
παιδείᾳ καταμαθοῦσα,
ἐξ ὧν ἐλπίζω,
εἰ τὴν πρὸς ἐμὲ
ὁδὸν τράποιο,
σφόδρ' ἄν σε τῶν
καλῶν καὶ σεμνῶν
ἀγαθὸν ἐργάτην
γενέσθαι καὶ
ἐμὲ ἔτι πολὺ
ἐντιμοτέραν
καὶ ἐπ' ἀγαθοῖς
διαπρεπεστέραν
φανῆναι. οὐκ
ἐξαπατήσω δέ
σε προοιμίοις
ἡδονῆς, ἀλλ' ᾗπερ
οἱ θεοὶ διέθεσαν
τὰ ὄντα διηγήσομαι
μετ' ἀληθείας. |
Quum interea altera mulier accessisset: "Ego quoque", inquit, "ad te veni, mi Hercules, quae et parentes tuos novi et, quae tua esset natura, in pueritia animadverti. De quibus spero, ut si ea, quae ad me ducit, via incesseris, strenue tu pulchras et honestas res geras, atque ego posthac multo honoratior et propter bona opera illustrior videar. Neque te decipiam voluptatis prooemiis, sed quomodo dii res constituerunt, vere commemorabo. |
εἰδώς, υία, ός | Part. v. οἶδα | σεμνός, ή, όν | ehrwürdig, heilig |
γεννάω | erzeuge | διαπρεπής, ές | glänzend, überragend |
ύποκορίζομαι | a) beschönige, b) verunglimpfe | ἐξαπατάω | täusche, betrüge |
σφόδρα | sehr, heftig | τὸ προοίμιον | Vorrede, Hymnos |
ᾗπερ | (ganz) wie | ||
μανθάνω μαθήσομαι ἔμαθον μεμάθηκα - lerne, erfahre |
(28) τῶν γὰρ
ὄντων ἀγαθῶν
καὶ καλῶν οὐδὲν
ἄνευ πόνου καὶ
ἐπιμελείας θεοὶ
διδόασιν ἀνθρώποις,
ἀλλ' εἴτε τοὺς
θεοὺς ἵλεως
εἶναί σοι βούλει,
θεραπευτέον
τοὺς θεούς, εἴτε
ὑπὸ φίλων ἐθέλεις
ἀγαπᾶσθαι, τοὺς
φίλους εὐεργετητέον,
εἴτε ὑπό τινος
πόλεως ἐπιθυμεῖς
τιμᾶσθαι, τὴν
πόλιν ὠφελητέον,
εἴτε ὑπὸ τῆς
Ἑλλάδος πάσης
ἀξιοῖς ἐπ' ἀρετῇ
θαυμάζεσθαι,
τὴν Ἑλλάδα πειρατέον
εὖ ποιεῖν, εἴτε
γῆν βούλει σοι
καρποὺς ἀφθόνους
φέρειν, τὴν γῆν
θεραπευτέον,
εἴτε ἀπὸ βοσκημάτων
οἴει δεῖν πλουτίζεσθαι,
τῶν βοσκημάτων
ἐπιμελητέον,
εἴτε διὰ πολέμου
ὁρμᾷς αὔξεσθαι
καὶ βούλει δύνασθαι
τούς τε φίλους
ἐλευθεροῦν καὶ
τοὺς ἐχθροὺς
χειροῦσθαι, τὰς
πολεμικὰς τέχνας
αὐτάς τε παρὰ
τῶν ἐπισταμένων
μαθητέον καὶ
ὅπως αὐταῖς
δεῖ χρῆσθαι
ἀσκητέον· εἰ
δὲ καὶ τῷ σώματι
βούλει δυνατὸς
εἶναι, τῇ γνώμῃ
ὑπηρετεῖν ἐθιστέον
τὸ σῶμα καὶ γυμναστέον
σὺν πόνοις καὶ
ἱδρῶτι. |
Nihil eim eorum, quae bona et pulchra sunt, sine labore et exercitatione dii hominibus largiuntur. Sed sive deos esse propitios tibi vis, colendi sunt dii; seu ab amicis vis diligi, beneficiis amici sunt afficiendi; sive a civitate aliqua vis honorari, utilitatis quid civitati afferendum est; seu apud universam Graeciam virtutis nomine vis esse in admiratione, Graeciae ut beneficias conandum erit; sive terram tibi fructus uberes ferre vis, colenda erit terra; seu a iumentis ditari putas, iumentorum cura erit habenda; sive bello res tuas amplificare desideras ac potestatem consequi vis tum amicos liberandi, tum subigendi hostes, non solum artes bellicae tibi ab earum peritis discendae sunt, sed etiam perspiciendum exercitatione, quo pacto sit iis utendum: denique, si etiam eo valere vis, ut corpus tuum rationi pareat, necesse est corpus assuefacias perque labores ac sudorem exerceas." |
τὰ ὄντα ἀγαθά | das wirklich Wertvolle | πλουτίζω | mache reich |
ἠ ἐπιμέλεια | Sorgfalt, Fleiß | ἐπιμελέομαί τινος | kümmere, bemühe mich um jdn. (etw.) |
ἵλεως, ἵλεων | gnädig (att. Dekl.) | αὔξω | = αὐξάνω |
εὐεργετέω τινά | tue jdm. Gutes | χειρόομαι | unterwerfe, bezwinge |
πειράομαι | versuche | ὑπηρετέω τινί | diene (jmd.) |
ἄφθονος, ον | reichlich, im Überfluß | ἐθίζω | gewöhne (jdn.) |
τὸ βόσκημα, ματος | Weidevieh | ὁ ἱδρώς, ῶτος | Schweiß |
αὐξάνω,
αὐξήσω, ηὔξησα,
ηὔξηκα, ηὔξημαι,
ηὐξήθην, αὐξηθήσομαι
(αὐξήσομαι) -
vergrößere, vermehre ἐθίζω, ἐθιῶ, εἴθισα, εἴθικα, εἴθισμαι - gewöhne (jdn.) ἐθίζομαι, ἐθισθήσομαι, εἰθίσθην, εἴθισμαι - gewöhne mich |
(29) καὶ ἡ
Κακία ὑπολαβοῦσα
εἶπεν, ὥς φησι
Πρόδικος· Ἐννοεῖς,
ὦ ῾Ἡράκλεις,
ὡς χαλεπὴν καὶ
μακρὰν ὁδὸν
ἐπὶ τὰς εὐφροσύνας
ἡ γυνή σοι αὕτη
διηγεῖται; ἐγὼ
δὲ ῥᾳδίαν καὶ
βραχεῖαν ὁδὸν
ἐπὶ τὴν εὐδαιμονίαν
ἄξω σε. |
Tum eius sermonem excipiens Vitiositas, quemadmodum Prodicus ait: "Videsne", inquit, "mi Hercules, quam longam ac difficilem viam ad delectationes haec tibi mulier exponat? ego vero facili brevique ad beatitatem itinere te ducam." |
ὑπολαμβάνω | falle ins Wort; entgegne | ἡ εὐφροσύνη | Frohsinn, Heiterkeit |
ἐννοέω | bemerke; bedenke |
(30) καὶ ἡ
Ἀρετὴ εἶπεν·
Ὦ τλῆμον, τί δὲ
σὺ ἀγαθὸν ἔχεις;
ἢ τί ἡδὺ οἶσθα
μηδὲν τούτων
ἕνεκα πράττειν
ἐθέλουσα; ἥτις
οὐδὲ τὴν τῶν
ἡδέων ἐπιθυμίαν
ἀναμένεις, ἀλλὰ
πρὶν ἐπιθυμῆσαι
πάντων ἐμπίμπλασαι,
πρὶν μὲν πεινῆν
ἐσθίουσα, πρὶν
δὲ διψῆν πίνουσα,
ἵνα μὲν ἡδέως
φάγῃς, ὀψοποιοὺς
μηχανωμένη, ἵνα
δὲ ἡδέως πίῃς,
οἴνους τε πολυτελεῖς
παρασκευάζῃ
καὶ τοῦ θέρους
χιόνα περιθέουσα
ζητεῖς, ἵνα δὲ
καθυπνώσῃς ἡδέως,
οὐ μόνον τὰς
στρωμνὰς μαλακάς,
ἀλλὰ καὶ [τὰς
κλίνας καὶ] τὰ
ὑπόβαθρα ταῖς
κλίναις παρασκευάζῃ·
οὐ γὰρ διὰ τὸ
πονεῖν, ἀλλὰ
διὰ τὸ μηδὲν
ἔχειν ὅ τι ποιῇς
ὕπνου ἐπιθυμεῖς·
τὰ δ' ἀφροδίσια
πρὸ τοῦ δεῖσθαι
ἀναγκάζεις,
πάντα μηχανωμένη
καὶ γυναιξὶ
τοῖς ἀνδράσι
χρωμένη· οὕτω
γὰρ παιδεύεις
τοὺς σεαυτῆς
φίλους, τῆς μὲν
νυκτὸς ὑβρίζουσα,
τῆς δ' ἡμέρας
τὸ χρησιμώτατον
κατακοιμίζουσα. |
Tum Virtus: "Misera vero tu", ait, "quid boni habes?aut quam delectationem nosti, cum nihil bonorum causa facere velis? quae iucundorum ne appetitum quidem exspectes, sed priusquam appetas, omnibus repleris: priusquam esurias, comedis; priusquam sitias, bibis;atque ut suaviter comedas, obsoniorum structores excogitas; ut suaviter bibas, vina pretiosa circumiens hinc et illinc quaeritas, et, qua utaris in aetate, nivem tibi comparas; ut suaviter dormias, non stragula tantum mollia, sed etiam fulcra ad lectulos motitandos paras. Non enim propter labores somnum appetis, sed quia nihil est tibi, quod agas. Venerem vero prius, quam ea indigeas, omni arte impellis; et ipsis viris tamquam mulieribus uteris. Sic enim amicos tuos instituis, noctu eos contumeliosa iniuria afficiens, et utilissima diei parte somno obruens. |
τλήμων, ονος | unglücklich; leidvoll | καθυπνόω | schlafe tief; schlafe ein |
ἐμπίμπλημί τι τινός | fülle etwas mit etwas an | ἡ στρωμνή | Lager, Decke |
ἐμπίμπλαμαί τινος | fülle mich mit etwas an | στρώννυμι | breite aus |
ὁ ὀψοποιός | Koch | τὸ ὑπόβαθρον | Untergestell (zum Schaukeln) |
τὸ ὄψον | Zukost (zum Brot, bes. Fleisch) | ἀφροδίσιος, ον | zur Liebe gehörig |
μηχανάομαι | ersinnen; bereitstellen | τὰ ἀφροδίσια | Liebesgenuß |
περιθέω | laufe umher | κατακοιμίζω | zu Bett bringen; verschlafen |
τοῦ θέρους χιόνα ζητῶ | suche im Sommer Schnee (unsinnig) | τῆς ἡμέρας τὸ χρησιμώτατον | der beste Teil des Tages |
μένω,
μενῶ, ἔμεινα,
μεμένηκα - bleibe πίμπλημι, πλήσω, ἔπλησα, πέπληκα πέπλησμαι ἐπλήσθην πλησθήσομαι - fülle an στρώννυμι, στρώσω, ἔστρωσα, -, ἔστρωμαι, ἐστρώθην - breite aus, strecke hin |
(31) ἀθάνατος
δὲ οὖσα ἐκ θεῶν
μὲν ἀπέρριψαι,
ὑπὸ δὲ ἀνθρώπων
ἀγαθῶν ἀτιμάζῃ·
τοῦ δὲ πάντων
ἡδίστου ἀκούσματος,
ἐπαίνου σεαυτῆς,
ἀνήκοος εἶ, καὶ
τοῦ πάντων ἡδίστου
θεάματος ἀθέατος·
οὐδὲν γὰρ πώποτε
σεαυτῆς ἔργον
καλὸν τεθέασαι.
τίς δ' ἄν σοι λεγούσῃ
τι πιστεύσειε;
τίς δ' ἂν δεομένῃ
τινὸς ἐπαρκέσειεν;
ἢ τίς ἂν εὖ φρονῶν
τοῦ σοῦ θιάσου
τολμήσειεν εἶναι;
οἳ νέοι μὲν ὄντες
τοῖς σώμασιν
ἀδύνατοί εἰσι,
πρεσβύτεροι
δὲ γενόμενοι
ταῖς ψυχαῖς
ἀνόητοι, ἀπόνως
μὲν λιπαροὶ
διὰ νεότητος
τρεφόμενοι, ἐπιπόνως
δὲ αὐχμηροὶ
διὰ γήρως περῶντες,
τοῖς μὲν πεπραγμένοις
αἰσχυνόμενοι,
τοῖς δὲ πραττομένοις
βαρυνόμενοι,
τὰ μὲν ἡδέα ἐν
τῇ νεότητι διαδραμόντες,
τὰ δὲ χαλεπὰ
εἰς τὸ γῆρας
ἀποθέμενοι. |
Quumque sis immortalis, a diis quidem reiecta es, et a bonis hominibus probro afficeris. Iam quod omnium auditu iucundissimum est, tuam ipsius laudem nullam audis; nec quod spectaculum iucundissimum est, spectare potes: quippe nullum umquam pulchrum facinus tuum vidisti. Quis vero tibi aliquid dicenti fiem habeat? quis rei alicuius egenti quidquam suppeditet? Quis animi sani compos ex tuae sodalitatis coetu esse audeat? Quum tui, si adulescentes sint, corporibus sunt debiles; provectiores facti animis desipiant. sine labores nitidi per adulescentiam feruntur; cum labore squalidi senectam aetatem transeunt; atque eorum, quae egerunt, pudet; eorum, quae agunt, onus haud sustinent. Iucundis in adulescentia cursu quasi peragratis in senectutem molesta reservant. |
ἀπο-ρρίπτω | werfe weg; verachte, verstoße | ἐπαρκέω | stelle bereit; willfahre, helfe |
τὸ ἄκουσμα, ατος | das Gehörte, Nachricht | ὁ θίασος | Schwarm; Gefolge, Anhängerschaft |
ἀνήκοος | nicht hörend | λιπαρός, ά, όν | fett, feist |
τὸ θέαμα, ατος | Anblick | αὐξμηρός, ά, όν | ausgetrocknet, dürr |
ἀθέατος, ον | nicht sehend | διὰ γήρως περῶ | durchquere (durchlebe) das Alter |
(32) ἐγὼ δὲ
σύνειμι μὲν
θεοῖς, σύνειμι
δὲ ἀνθρώποις
τοῖς ἀγαθοῖς·
ἔργον δὲ καλὸν
οὔτε θεῖον οὔτ'
ἀνθρώπειον χωρὶς
ἐμοῦ γίγνεται.
τιμῶμαι δὲ μάλιστα
πάντων καὶ παρὰ
θεοῖς καὶ παρὰ
ἀνθρώποις οἷς
προσήκω, ἀγαπητὴ
μὲν συνεργὸς
τεχνίταις, πιστὴ
δὲ φύλαξ οἴκων
δεσπόταις, εὐμενὴς
δὲ παραστάτις
οἰκέταις, ἀγαθὴ
δὲ συλλήπτρια
τῶν ἐν εἰρήνῃ
πόνων, βεβαία
δὲ τῶν ἐν πολέμῳ
σύμμαχος ἔργων,
ἀρίστη δὲ φιλίας
κοινωνός. |
Ego vero cum diis versor, cum hominibus versor bonis, neque ullum praeclarum facinus sive divum sive humanum absque me perficitur. In summo honore et apud deos sum et apud eos homines, apud quos par est; quum sim artificibus cara laborum socia, fida rerum familiarium custos heris, opitulatrix benigna servis, in laboribus pace curandis adiutrix egregia, strenua in negotiis bellicis adiutrix, amicitiae consors optima. |
μάλιστα πάντων | über alles | εὐμενής, ές | wohlgesinnt, gewogen |
οἷς προσήκει | denen es zukommt, die es angeht | ἡ παραστάτις, ιδος | Helferin (ἣ παραστατεῖ') |
ἀγαπητός, ή, όν | geliebt | ὁ οἰκέτης | Diener, Sklave; Pl.: Dienerschaft |
(ἡ) σύνεργος | mitwirkend; Helferin (ἣ συνεργάζεται) | ἡ συλλήπτρια | Helferin (ἣ συλλαμβάνει) |
ὁ τεχνίτης | Künstler, Handwerker. | ἡ κοινωνός | Partnerin (ἣ κοινωνεῖ') |
(33) ἔστι
δὲ τοῖς μὲν ἐμοῖς
φίλοις ἡδεῖα
μὲν καὶ ἀπράγμων
σίτων καὶ ποτῶν
ἀπόλαυσις· ἀνέχονται
γὰρ ἕως ἂν ἐπιθυμήσωσιν
αὐτῶν· ὕπνος
δ' αὐτοῖς πάρεστιν
ἡδίων ἢ τοῖς
ἀμόχθοις, καὶ
οὔτε ἀπολείποντες
αὐτὸν ἄχθονται
οὔτε διὰ τοῦτον
μεθιᾶσι τὰ δέοντα
πράττειν. καὶ
οἱ μὲν νέοι τοῖς
τῶν πρεσβυτέρων
ἐπαίνοις χαίρουσιν,
οἱ δὲ γεραίτεροι
ταῖς τῶν νέων
τιμαῖς ἀγάλλονται·
καὶ ἡδέως μὲν
τῶν παλαιῶν
πράξεων μέμνηνται,
εὖ δὲ τὰς παρούσας
ἥδονται πράττοντες,
δι' ἐμὲ φίλοι
μὲν θεοῖς ὄντες,
ἀγαπητοὶ δὲ
φίλοις, τίμιοι
δὲ πατρίσιν·
ὅταν δ' ἔλθῃ τὸ
πεπρωμένον τέλος,
οὐ μετὰ λήθης
ἄτιμοι κεῖνται,
ἀλλὰ μετὰ μνήμης
τὸν ἀεὶ χρόνον
ὑμνούμενοι θάλλουσι.
τοιαῦτά σοι,
ὦ παῖ τοκέων
ἀγαθῶν Ἡράκλεις,
ἔξεστι διαπονησαμένῳ
τὴν μακαριστοτά
την εὐδαιμονίαν
κεκτῆσθαι. |
Est etiam amicis meis cibi et potus perceptio suavis pariter ac labore nullo quaesita: exspectant enim, donec ea appetant. Iidem somnum capiunt suaviorem, quam otiosi ac neque eum excutientes moleste ferunt neque huius causa, quae sunt agenda, neglegunt. Adulescentes seniorum laudubus gaudent, seniores adulescntium honoribus delectantur. Iidem rerum olim gestarum memoriam iucunde reoetunt, et cum voluptate praesentia peragunt feliciter; quum per me quidem diis accepti sunt, amicis cari, patribus honorati, Et cum venerit finis a fato praestitutus, non inhonorati iacent, oblivioni traditi; sed perpetua sui memoria celebrati florent. Huismodi, mi Hercules, parentum suboles fortium laboribus exanclatis licet tibi vitam agere ab omni parte beatissimam. |
ἡ ἀπόλαυσις, εως | Genuß | ἀγάλλομαί τινι | prunke mi etw., bin stolz auf etw. |
ἀπράγμων, ον | untätig, mühelos, unbeschwerlich | θάλλω | blühe; h.: blühe fort, bin berühmt |
ἄμοχθος, ον | mühelos, arbeitsscheu | τοιαῦτα | Objekt zu διαπονησαμένῳ |
ἀνέχομαι | harre aus sc. <ohne zu essen und zu trinken> | ἡ συλλήπρια | Helferin (ἣ συλλαμνβάνει) |
ἀπολείπω τὸν ὕπνον | wache auf, stehe auf | ἡ κοινωνός | Partnerin (ἣ κοινωνεῖ) |
καί | Zur Funktion des Prodikosreferats in den Memorabilien führt O.Gigon aus, Xenophons Thema sei das πολιτεύεσθαι gewesen. Dazu habe er am Beispiel des Herakles die Tugend der ἐγκράτεια als Königsweg empfohlen. ἐγκράτεια führt zur ἀρετή, ἀρετή aber zur wahren ἡδονή |
ἡδονή | Ein junger Mensch entwickelt sich erst. ἡδονή ist das Ergebnis von Zukunftsinvestitionen. Die Zukunft aber ist offen; man kann nur hoffen (ἐλπίζω). Wahre ἡδονή verlangt, wenn sie sich einstellen soll, für lange Zeit Entsagung ἐγκράτεια. Alles andere wäre bloßes Gerede, wären schöne Worte (προοιμίοις ἡδονῆς), die die wahre Sachlage (ᾗπερ οἱ θεοὶ διέθεσαν τὰ ὄντα) verkennen. |
Übergreifende
Aufgaben |
|
Vergleichstexte |
|
Interpretationsbeiträge |
O. Seel (Eiresione, Kommentar S. 34f): Die Faszination beruht nicht zuletzt auf der einprägsamen Simplizität, mit welcher eine menschliche Grundsituation - Wahl, Entscheidung, Verantwortung; Verzicht, Abkehr von trügerischer Verlockung, Zukehr zu innerem, wahrem, verborgenem Wert - hier in Bild und Geschehen umgesetzt ist. Gewiß braucht man nicht überall, was das "Motiv" solcher Entscheidung erscheint, an Prodikos als Quelle zu denken - wie es denn ja auch schon bei Homer in der wissenden Todeswahl des Achills vorgebildet ist: "Ilias" T 420, Od l 487 -, aber anderseits liegt doch an unerwarteten Stellen nachweisbar direkter oder mittelbarer Einfluß des Prodikos vor: so hat etwa der - ehedem vielgelesene - Römer Silius Italicus (1. Jh. n.Chr.) in seinem Epos "Punica" die Erzählung auf Scipio übertragen, und in dieser Fassung bot sie die Vorlage zu Raffaels Bild "Der Traum des Ritters". Erhalten ist die Parabel in einer Wiedergabe Xenophons, in dessen eigenem Stil, aber in der Hauptsache doch offenbar getreu nach der Vorlage des Prodikos. |
R. Nickel (86) fasst die Grundzüge des xenophontischen
(diaitetischen) ἡδονή-Begriffs, auf den
es dem Autor thematisch ankomme, folgendermaßen zusammen:
|
Literatur |
|
Fritz, K.v. | Das erste Kapitel des zweiten Buches von Xenophons Memorabilien und die Philosophie des Aristipp von Kyrene, in: Herm. 93/1965, 257-279 |
Nickel, R. | Die Wahl des Herakles in Xenophons Memorabilien II 1. Der Mythos als Argument, in: Beiträge zum Griechischunterricht 3 (ALK-Inf. 4/80) Bad-Kreuznach 1980 |
Panofski, E. | Herakles am Scheidewege, Stud.Bibl.Warburg 18,1930 |
Site-Suche:
Benutzerdefinierte Suche
|