|
(1)
Polybios VI 3,5 - 4,13: τρία γένη πολιτειῶν |
3 (5) Συμβαίνει δὴ τοὺς πλείστους τῶν βουλομένων
διδασκαλικῶς ἡμῖν ὑποδεικνύειν περὶ τῶν τοιούτων τρία γένη λέγειν
πολιτειῶν, ὧν τὸ μὲν καλοῦσι βασιλείαν, τὸ δ' ἀριστοκρατίαν,
τὸ δὲ τρίτον δημοκρατίαν. (6) δοκεῖ δέ μοι πάνυ τις εἰκότως
ἂν ἐπαπορῆσαι πρὸς αὐτούς, πότερον ὡς μόνας ταύτας ἢ καὶ νὴ
Δί' ὡς ἀρίστας ἡμῖν εἰσηγοῦνται τῶν πολιτειῶν. (7) κατ' ἀμφότερα
γὰρ ἀγνοεῖν μοι δοκοῦσι. δῆλον γὰρ ὡς ἀρίστην μὲν ἡγητέον πολιτείαν
τὴν ἐκ πάντων τῶν προειρημένων ἰδιωμάτων συνεστῶσαν· (8) τούτου
γὰρ τοῦ μέρους οὐ λόγῳ μόνον, ἀλλ' ἔργῳ πεῖραν εἰλήφαμεν, Λυκούργου
συστήσαντος πρώτου κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον τὸ Λακεδαιμονίων πολίτευμα.
(9) καὶ μὴν οὐδ' ὡς μόνας ταύτας προσδεκτέον· καὶ γὰρ μοναρχικὰς
καὶ τυραννικὰς ἤδη τινὰς τεθεάμεθα πολιτείας, αἳ πλεῖστον διαφέρουσαι
βασιλείας παραπλήσιον ἔχειν τι ταύτῃ δοκοῦσιν· (10) ᾗ καὶ συμψεύδονται
καὶ συγχρῶνται πάντες οἱ μόναρχοι καθ' ὅσον οἷοί τ' εἰσὶ τῷ
τῆς βασιλείας ὀνόματι. (11) καὶ μὴν ὀλιγαρχικὰ πολιτεύματα καὶ
πλείω γέγονε, δοκοῦντα παρόμοιον ἔχειν τι τοῖς ἀριστοκρατικοῖς,
ἃ πλεῖστον ὡς ἔπος εἰπεῖν διεστᾶσιν. (12) ὁ δ' αὐτὸς λόγος καὶ
περὶ δημοκρατίας.
4. (1) ὅτι δ' ἀληθές ἐστι τὸ λεγόμενον ἐκᾇ τούτων συμφανές.
(2) οὔτε γὰρ πᾶσαν δήπου μοναρχίαν εὐθέως βασιλείαν ῥητέον,
ἀλλὰ μόνην τὴν ἐξ ἑκόντων συγχωρουμένην καὶ τῇ γνώμῃ τὸ πλεῖον
ἢ φόβῳ καὶ βίᾳ κυβερνωμένην· (3) οὐδὲ μὴν πᾶσαν ὀλιγαρχίαν ἀριστοκρατίαν
νομιστέον, ἀλλὰ ταύτην, ἥτις ἂν κατ' ἐκλογὴν ὑπὸ τῶν δικαιοτάτων
καὶ φρονιμωτάτων ἀνδρῶν βραβεύηται. (4) παραπλησίως οὐδὲ δημοκρατίαν,
ἐν ᾗ πᾶν πλῆθος κύριόν ἐστι ποιεῖν ὅ, τι ποτ' ἂν αὐτὸ βουληθῇ
καὶ πρόθηται (5) παρὰ δ' ᾧ πάτριόν ἐστι καὶ σύνηθες θεοὺς σέβεσθαι,
γονεῖς θεραπεύειν, πρεσβυτέρους αἰδεῖσθαι, νόμοις πείθεσθαι,
παρὰ τοῖς τοιούτοις συστήμασιν ὅταν τὸ τοῖς πλείοσι δόξαν νικᾷ,
τοῦτο καλεῖν [δεῖ] δημοκρατίαν. (6) διὸ καὶ γένη μὲν ἓξ εἶναι
ῥητέον πολιτειῶν, τρία μὲν ἃ πάντες θρυλοῦσι καὶ νῦν προείρηται,
τρία δὲ τὰ τούτοις συμφυῆ, λέγω δὲ μοναρχίαν, ὀλιγαρχίαν, ὀχλοκρατίαν.
(7) πρώτη μὲν οὖν ἀκατασκεύως καὶ φυσικῶς συνίσταται μοναρχία,
ταύτῃ δ' ἕπεται καὶ ἐκ ταύτης γεννᾶται μετὰ κατασκευῆς καὶ διορθώσεως
βασιλεία. (8) μεταβαλλούσης δὲ ταύτης εἰς τὰ συμφυῆ κακά, λέγω
δ' εἰς τυραννίδ', αὖθις ἐκ τῆς τούτων καταλύσεως ἀριστοκρατία
φύεται. (9) καὶ μὴν ταύτης εἰς ὀλιγαρχίαν ἐκτραπείσης κατὰ φύσιν,
τοῦ δὲ πλήθους ὀργῇ μετελθόντος τὰς τῶν προεστώτων ἀδικίας,
γεννᾶται δῆμος. (10) ἐκ δὲ τῆς τούτου πάλιν ὕβρεως καὶ παρανομίας
ἀποπληροῦται σὺν χρόνοις ὀχλοκρατία. (11) γνοίη δ' ἄν τις σαφέστατα
περὶ τούτων ὡς ἀληθῶς ἐστιν οἷα δὴ νῦν εἶπον, ἐπὶ τὰς ἑκάστων
κατὰ φύσιν ἀρχὰς καὶ γενέσεις καὶ μεταβολὰς ἐπιστήσας. (12)
ὁ γὰρ συνιδὼν ἕκαστον αὐτῶν ὡς φύεται, μόνος ἂν οὗτος δύναιτο
συνιδεῖν καὶ τὴν αὔξησιν καὶ τὴν ἀκμὴν καὶ τὴν μεταβολὴν ἑκάστων
καὶ τὸ τέλος, πότε καὶ πῶς καὶ ποῦ καταντήσει πάλιν· (13) μάλιστα
δ' ἐπὶ τῆς ῾Ρωμαίων πολιτείας τοῦτον ἁρμόσειν τὸν τρόπον ὑπείληφα
τῆς ἐξηγήσεως διὰ τὸ κατὰ φύσιν αὐτὴν ἀπ' ἀρχῆς εἰληφέναι τήν
τε σύστασιν καὶ [τὴν] αὔξησιν. |
|
|
προσαπορέω
πρός τινα |
stelle jemandem eine Zusatzfrage |
τὸ ἰδίωμα |
Eigenart, Sonderform |
προσδέχομαι |
nehme an, bin einverstanden |
ᾗ |
deshalb, daher |
συμψεύδομαι |
täusche mit, lüge gemeinsam |
συγχρῶμαί
τινι |
treibe Mißbrauch mit etwas |
διεστᾶσιν |
= διεστήκασιν |
ἡ γνώμη |
Einsicht, Einverständnis |
βρβαεύω
(ὁ βραβεύς) |
bin Kampfrichter; lenke, leite |
προτίθεμαι |
nehme mir etwas vor |
θρυλέω |
immer wieder (auf)sagen |
συμφυής |
zusammengewachsen; von Natur aus zusammengehörig |
ἡ διόρθωσις |
Berichtigung, Korrektur |
τούτων
(τῶν κακῶν) |
|
μετέρχομαί
τι |
gehe auf etwas zu, gehe vor gegen etwas |
πληρόω |
fülle an, erfülle |
πληροῦταί
τι |
etwas wird vollendet, vollendet sich |
ἐφίστημι
(τὸν νοῦν) |
= προσέχω
τὸν νοῦν |
συνοράω
(συνίημι) |
überblicke, begreife (vgl. sunivhmi) |
καταντάω |
gelange hin; h.: ereigne mich |
ἕκαστον
αὐτῶν ὡς φύεται |
Prolepse: ὡς ἕκαστον
αὐτῶν φύεται |
{ἁρμόζειν
ἐπί τινος |
zu etwas passen |
|
I. |
II. |
III. |
(ἡ διδασκαλία)
τρία ἐστιν γένη
πολιτειῶν |
ἡ βασαιλεία |
ἡ ἀριστοκρατία |
ἡ δημοκρατία |
1. Kritik: οὔτε
ἄρισται |
ἀρίστη·
ἡ ἐκ πάντων ἰδιωμάτων
συνεστεῶσα πολιτεία
(Λυκούργου συστήσαντος
πρώτου κατὰ
τοῦτον τὸν τρόπον...) |
2. Kritik: οὔτε
μόναι |
μοναρχικαί
τυραννικαί |
ὀλιγαρχικαί |
(ὸχλοκρατία) |
κριτήρια |
1. ἐξ ἑκόντων
συγχωρουμένη
2. γνώμη κυβερνωμένη |
1. κατ’
ἐκλογήν
2. ὑπὸ τῶν δικαιοτάτων
καὶ φρονιμωτάτων
βραβευομένη |
1. θεοὺς
σέβεσθαι
2. γονεῖς θεραπεύειν
3. πρεσβυτέρους
αἰδεῖσθαι
4. νόμοι |
|
Kriterium der Freiheit und
Rationalität
(statt Willkür und Zwang
φόβῳ καὶ
βίᾳ) |
Kriterium der moralischen
und politischen Kompetenz |
Kriterium der Legalität
(πάτριον καὶ σύνηθες)
(statt politischer Willkür
ὅ τι ἂν
βουληθῇ) |
ἡ
τῶν πολιτειῶν
μεταβολή |
|
|
|
(4,7) πρώτη
μὲν οὖν ἀκατασκεύως
καὶ φυσικῶς συνίσταται
μοναρχία |
1 |
(4,7) ταύτῃ
δ’ ἕπεται καὶ
ἐκ ταύτης γεννᾶται
μετὰ κατασκευῆς
καὶ διορθώσεως
βασιλεία |
1
- 2 |
(4,8) μεταβαλλούσης
δὲ ταύτης εἰςτὰ
συμφυῆ κακά, λέγω
δ’ εἰς τυραννίδα |
2
- 3 |
(4,8) αὖθις
ὲκ τῆς τούτων
καταλύσεως ἀριστοκρατία
φύεται. |
3
- 4 |
(4,9) καὶ
μὴν ταύτης εἰς
ὸλιγαρχίαν ἐκτραπείσης
κατὰ φύσιν |
4
- 5 |
(4,9) τοῦ
δὲ πλήθους ὀργῇ
μεθελθόντος
τὰς τῶν προεστώτων
ἀδικίας γεννᾶται
δῆμος |
5
- 6 |
(4,10) ὲκ
δὲ τῆς τούτου
πάλιν ὕβρεως
καὶ παρανομίας
ἀποπληροῦται
σὺν χρόνοις ὀχλοκρατία |
6
- 7 |
|
|
|
Sententiae excerptae: Griech. zu "Polybios" Literatur: zu "Polybios"725
Abel, K.
Polybios Buch 14: Res Aegypti
in: Historia 32/1983, 268-286
2762
Herrmann, Joachim (Hg.)
Griechische und lateinische Quellen zur Frühgeschichte Mitteleuropas bis zur Mitte des 1. Jahrtausends u. Z.
I: Von Homer bis Plutrach;
II: Tacitus, Germania;
III: Von Tacitus bis Ausonius;
IV: Von Ammianus Marcellinus bis Zosimos.
Berlin, Akademie-Verlag, (Schriften und Quellen der alten Welt, 37,1-37,4) 1992
2760
Lendle, Otto
Einführung in die griechische Geschichtsschreibung. Von Hekataios bis Zosimos
Darmstadt (WBG) 1992
2526
Weber-Schäfer, Peter
Das politische Denken der Griechen : klassische Politik von der Tragödie bis zu Polybios ; die Tragödie, Thukydides, Platons Politeia, Aristoteles, Polybios
München : List, 1969
2761
Zosimos / Veh, Otto
Neue Geschichte, Vorwort von Otto Veh. Beiträge von Rebenich, Stefan. Bearbeitet von Rebenich, Stefan. Übersetzt von Veh, Otto
Stuttgart, Hiersemann, 1990
- /Grie/polyb/GrLPolyb01.php - Letzte Aktualisierung: 17.07.2024 - 15:55 |