Nos personalia non concoquimus. Nostri consocii (Google, Affilinet) suas vias sequuntur: Google, ut intentionaliter te proprium compellet, modo ac ratione conquirit, quae sint tibi cordi. Uterque consocius crustulis memorialibus utitur. Concedis, si legere pergis.
 
 
 
top

Titus Maccius Plautus

Rudens - Das Schiffstau


Teil II: Vs. 892-1423 (4. und 5. Akt)

 

 
vorherige Seite folgende Seite
 
 
  25. Auftritt (IV 1.)
Daemones
25. Auftritt (IV 1.)
Daemones
 
DAE. Bene factum et volup est, me hodie his mulierculis
tetulisse auxilium. iam clientas repperi,
atque ambas forma scitula atque aetatula.
DAE. Gut und vergnüglich ist es, dass ich den Dirnchen heut
zu Hilfe kam; nun hab' ich doch Klientinnen,
und alle beide von nettem Ansehn und hübsch jung!
ia6
895



sed uxor scelesta me omnibus servat modis,
ne quid significem quippiam mulierculis.
sed Gripus, servos noster, quid rerum gerat,
miror, de nocte qui abiit piscatum ad mare.
pol magis sapisset, si dormivisset domi,
Doch bewacht mich meine böse Frau in jeder Art,
dass ich kein Zeichen geben soll den Weiberchen.
Was aber Gripus, unser Knecht, für Sachen macht,
der nachts zur See zum Fischen ging, das wundert mich.
Viel besser war's, er blieb zu Haus und schlief sich aus.
 
900 nam nunc et operam ludos facit et retia,
ut tempestas est nunc atque ut noctu fuit.
in digitis hodie percoquam, quod ceperit,
ita fluctuare video vehementer mare.
sed ad prandium uxor me vocat. redeo domum.
Nur seine Müh' und meine Netze bringt er hin,
wie jetzt das Wetter wütet und wie nachts es war.
In den Fingern koch' ich, was er heut gefangen hat:
so heftig seh' ich die Wogen toben in der See.
Doch meine Frau ruft mich zum Essen; ich geh' nach Haus,
 
905 iam meas sua opplebit aures vaniloquentia. wo sie mir gleich die Ohren vollsalbadern wird.  
 
  26. Auftritt (IV 2.)
Gripus
26. Auftritt (IV 2.)
Gripus
 
GR. Neptuno has ago gratias meo patrono,
qui salsis locis incolit pisculentis,
quom med ex suis locis pulchre ornatum expedivit
templis reducem, plurima praeda onustum,
Ich danke Neptun, meinem Schutzgott, von Herzen,
der salzige fischreiche Tiefen bewohnet,
der herrlich begabt mich aus seinen Bezirken
und Reichen zurückführt mit Beute beladen,
ba4
ba4
ba4
ba4
910


salute horeiae, quae in mari fluctuoso
piscatu novo me uberi compotivit;
miroque modo atque incredibili hic piscatus mihi lepide evenit,
neque piscium ullam unciam pondo hodie cepi, nisi hoc quod fero hic in rete.
auch heil meinen Nachen erhielt, der im Seesturm
mit neuem und kostbarem Fang mich erfreute.
Und wunderbar und unglaublich schier, wie mir der Fang vonstatten ging!
An Fischen zwar fing ich nicht ein Lot, nur das, was hier im Netze steckt.
ba4
ba4
an8
an8
915



nam ut de nocte multa impigreque exurrexi,
lucrum praeposivi sopori et quieti:
tempestate saeva experiri expetivi,
paupertatem eri qui et meam servitutem
tolerarem, opera haud fui parcus mea.
Als tief in der Nacht unverdrossen ich aufstand,
da zog den Erwerb ich der Ruh' und dem Schlaf vor.
Ich wollt' in dem furchtbaren Seesturm versuchen,
die Not meines Herrn und das Los meiner Lnechtschaft
zu erleichtern und sparte keinen Fleiß.
ba4
ba4
ba4
ba4
an2
920



nimis homo nihilist, qui piger est nimisque id genus odi ego male.
vigilare decet hominem, qui volt sua temperi conficere officia.
non enim illum expectare oportet, dum | erus se ad suom suscitet officium.
nam, qui dormiunt libenter, sine lucro et cum malo quiescunt.
nam ego nunc mihi, qui impiger fui,
Ganz nichtsnutzig ist der Faule; o, wie hass' ich die Art von Menschen!
Früh muss wach sein, wer bei Zeiten seine Pflicht zu erfüllen wünschet.
Nicht erst warten darf er, bis sein Herr ihn aufweckt und zur Pflicht treibt.
Denn wer gerne schläft, der ruhet ohne Gewinn zu seinem Schaden.
So erwarb ich schon mir durch meinen Fleiß
tr7
an8
an8
tr8
hy2
925





repperi, ut piger, si velim, siem:
hoc ego in mari repperi. quidquid inest,
grave quidem inest; aurum hic ego inesse reor;
nec mihi consciust ullus homo. nunc haec tibi occasio, Gripe,
optigit, ut liber s<it nemo> ex populo praeter te.
nunc sic faciam, sic consilium est: ad erum veniam docte atque astute.
pauxillatim pollicitabor pro capite argentum, ut sim liber.

Dass ich ruhen kann, wenn es mir behagt.
Hier im Meer fand ich dies: was auch drin immer sei,
sicher ist's leidlich schwer.
Gold wird's sein, so denk' ich; niemand weiß darum; jetzt beut sich, Gripus,
dir die Gelegenheit, dass der Praetor dich zum freien und großen Mann macht.
Jetzt ist mein Plan und Ratschluss: klug und schlau geh' ich zum Herren;
ich versprech' ihm ganz allmählich Geld für mich, dass er mich frei macht.

hy2
hy+cr+hy
an2
an7
an7
an8
an8
930





iam ubi liber ero, | igitur demum | instruam agrum atque aedis, mancipia,
navibus magnis mercaturam faciam, apud reges rex perhibebor.
post animi causa mihi navem faciam atque imitabor Stratonicum,
oppida circumvectabor.
ubi nobilitas mea erit clara,
oppidum magnum communibo,
ei ego urbi Gripo indam nomen,
Bin ich frei erst, dann verseh' ich mich mit Äckern, Häusern, Sklaven,
treibe Handel mit großen Schiffen, gelte bei Königen selbst als König.
Zum Vergnügen bau' ich ein Schiff und mach es so wie Stratonicus,
fahr umher in alle Städte;
bin ich dann berühmt und vornehm,
Bau ich mir eine große Festung
und die Stadt benenn' ich Gripus
an8
an8
an8
pa
an2
an2
935


monimentum meae famae et factis,
ibi qui regnum magnum instituam.
magnas res hic agito in mentem instruere. nunc hunc vidulum condam.
sed hic rex cum aceto pransurust et sale, sine bono pulmento.
als ein Denkmal meines Namens
Hauptstadt eines großen Reiches.
Großes hab ich im Gedanken, doch jetzt will ich den Fang verstecken
und vorläufig speist mein König schlechten Brei mit Salz und Essig.
an2
an2
an8
an7
 
  27. Auftritt (IV 3.)
Gripus, Trachalio
27. Auftritt (IV 3.)
Gripus, Trachalio
 
TR. Heus, mane. GR. Quid maneam? TR. Dum hanc tibi, quam trahis, rudentem complico.
GR. Mitte modo. TR. At pol ego te adiuvo, nam bonis quod bene fit, haud perit.
TR. He, halt! GR. Wozu? TR. Ich will das Tau dir wickeln, das du nach dir schleppst.
GR. Lass los! TR. Ich helfe dir gern; die Gunst, die den Guten gewährt wird, belohnt sich stets.
ia8
ia8
940 GR. Turbida tempestas heri fuit,
nil habeo, adulescens, piscium, ne tu mihi esse postules;
non vides referre me uvidum rete, sine squamoso pecu?
TR. Non edepol piscis expeto, quam tui sermonis sum indigens.
GR. Enicas iam me odio, quisquis es. TR. Non sinam ego abire hinc te: mane.
GR. Das war dir gestern ein grauser Sturm!
Von Fischen hab ich nichts; bemüh dich nicht darum, mein junger Mann!
Du siehst, ich bringe das nasse Netz zurück, doch ohne Schuppenvieh.
TR. Nach Fischen steht auch nicht mein Sinn; nur spräch ich gern ein Wort mit dir.
GR. Jetzt fällst du tödlich mir zur Last. TR. Ich lasse dich nicht gehn. Halt!
ia2
ia8
ia8
ia8
ia8
945



GR. Cave sis malo. quid tu, malum, nam me retrahis? TR. Audi.
GR. Non audio. TR. At pol qui audies post. GR. Quin loquere quidvis.
TR. Ehomane dum, est operae pretium, quod tibi ego narrare volo.
GR. Eloquere quid id est? TR. Vide num quispiam consequitur prope nos.
GR. Ecquid est quod mea referat? TR. Scilicet.
Nimm dich in acht! Was ziehst du mich zurück, du Bube? TR. Höre!
GR. Ich höre nichts TR. Doch hörst du's gleich. GR. Sprich, was du willst; doch lass mich!
TR. Oho! Es ist der Rede wert, was ich zu sagen habe.
GR. So sprich! Was ist es? TR. Sie dich um, ob wer in der Nähe nachfolgt!
GR. Ist es was, das mich selbst mitbetrifft? TR. Sicherlich!

ia2
ia2
alc2
alc2
cr4

 

950



sed boni consili | ecquid in te mihi est?
GR. Quid negoti est, modo dice. TR. Dicam, tace,
si fidem modo das mihi te non fore infidum.
GR. Do fidem tibi, fidus ero, quisquis es. TR. Audi.
furtum ego vidi qui faciebat;
Aber kann ich auf dich auch gewiss wohl vertraun?
GR. Nun, was ist's? Sprich es aus! TR. Sagen will ich es dir,
wenn du mir dein Wort gibst, du willst nie es ausplaudern.
Nimm mein Wort darauf. Dein Vertraun täusch ich nicht. TR. Höre!
Einen Diebstahl sah ichbegehn,
cr4
cr4
gl+cr2c
gl+cr2c
an2
955





noram dominum, id cui fiebat,
post ad furem egomet devenio
feroque ei condicionem hoc pacto:
'ego istuc furtum scio cui factum est;
nunc mihi si vis dare dimidium,
indicium domino non faciam.'
is mihi nihil etiam respondit.
kannte den Herrn auch, der beraubt ward,
gehe darauf zum Dieb und mache
meine Bedingung in der Weise:
"Mir ist ein Mann bekannt, der beraubt ist;
Willst du mir die Hälfte geben,
will ich dem Herrn davon nichts sagen."
Doch da gab er mir nicht Antwort.
 
960





quid inde aequom est dari mihi? dimidium
volo ut dicas. GR. Immo hercle etiam amplius,
nam nisi dat, domino dicundum
censeo. TR. Tuo consilio faciam.
nunc advorte animum; namque hoc omne attinet ad te. GR. Quid factumst?
TR. Vidulum istum cuiust novi ego hominem iam pridem. GR. Quid est?
TR. Et quo pacto periit. GR. At ego quo pacto inventust scio
Wie viel müsst er mir wohl geben?
Sag die Hälfte. GR. Nein viel mehr noch!
Tut er's nicht, musst du's dem Herren
sagen. TR. Deinen Rat befolg ich.
Merk jetzt auf! Denn dieses alles gilt dir selbst! GR. Was ist geschehen?
TR. Lange schon kenn' ich den Herren dieses Koffers - GR. Nun, was ist?
TR. Weiß auch, wie er verloren gegangen. GR. Wie er gefunden ward, weiß ich;




an7
tr7
965 et, qui invenit, hominem novi et dominus qui nunc est, scio.
nihilo pol pluris tua hoc quam quanti illud refert mea:
ego illum novi, cuius nunc est, tu illum, cuius antehac fuit.
hunc homo feret a me nemo, ne tu te speres potis.
TR. Non ferat, si dominus veniat? GR. Dominus huic, ne frustra sis,
kenn auch ihn, der ihn gefunden und jetzt sein Besitzer ist.
Diese Sache geht so wenig dich an, wie sie mich angeht.
Ich weiß, wer den Koffer jetzt hat; du, wer früher ihn besaß;
und kein Mensch soll mir ihn nehmen; denke nicht etwa an dich!
TR. Wie? Käm nun der Eigentümer? GR. Eigentümer, dass du's weißt,
 
970 nisi ego, nemo natust, hunc qui cepi in venatu meo.
TR. Itane vero? GR. Ecquem esse dices in mari piscem meum?
quos cum capio, siquidem cepi, mei sunt; habeo pro meis,
nec manu adseruntur neque illinc partem quisquam postulat.
in foro palam omnes vendo pro meis venalibus.
bin ich selbst; sonst gibt es keinen: dieses Wild hab' ich erjagt!
TR. Wirklich? GR. Sag' mal, sind die Fische, die im Meere schwimmen, mein?
Dennoch, hab' ich sie gefangen, sind sie mein, mein Eigentum.
Niemand kann drauf Anspruch machen, niemand fordert einen Teil;
auf dem offnen Merkt verkauf' ich alle als mein Handelsgut:
 
975 mare quidem commune certost omnibus. TR. Adsentio:
qui minus hunc communem, quaeso, mi esse oportet vidulum?
in mari inventust communi. GR. Esne impudenter impudens?
nam si istuc ius sit, quod memoras, piscatores perierint.
quippe quom extemplo in macellum pisces prolati sient,
ein gemeinsam Gut für alle ist das Meer. TR. Dem stimm' ich bei.
Eben drum gehört der Koffer auch gemeinsam mir und dir,
da er im Meer gefunden. GR. Ei, du schamlos unverschämter Mensch!
Alle Fischer müssten verderben, wäre Recht, was du da sagst.
Augenblicklich würde von den Fischen, die zum Markt gebracht,
 
980 nemo emat, suam quisque partem piscium poscant sibi,
dicant, in mari communi captos. TR. Quid ais, impudens?
ausu's etiam comparare vidulum cum piscibus?
eadem tandem res videtur? GR. In manu non est mea:
ubi demisi rete atque hamum, quidquid haesit, extraho.
niemand kaufen; jeder verlangte seinen Teil, da sie im Meer
das Gemeingut ist, gefangen. TR. Frecher Mensch, was sagst du da?
Unterstehst du dich, einen Koffer zu vergleichen mit einem Fisch?
Hältst du das für die selbe Sache? GR. Liegt's doch nicht in meiner Hand:
Netz und Angel lass ich nieder, zieh' heraus, was hängen bleibt,
 
985 meum quod rete atque hami nancti sunt, meum potissimumst.
TR. Immo hercle haud est, siquidem quod vas excepisti. GR. Philosophe.
TR. Sed tu enumquam piscatorem vidisti, venefice,
vidulum piscem cepisse aut protulisse ullum in forum?
non enim tu hic quidem occupabis omnis quaestus, quos voles:
und was Netz und Angel fassen, das ist mein, vollständig mein.
TR. Keineswegs, du nahmst ja selber erst den Koffer raus. GR. Sophist!
TR. Oder sahst du je im Leben einen Fischer, Galgenstrick,
der einen Koffer als Fisch gefangen und als Ware zum Markt gebracht?
O, du sollst nicht alle Gewerbe an dich reißen, wie du willst!
 
990 et vitorem et piscatorem te esse, impure, postulas.
vel te mihi monstrare oportet, piscis qui sit vidulus,
vel quod in mari non natum est neque habet squamas, ne feras.
GR. Quid, tu numquam audisti esse antehac vidulum piscem? TR. Scelus,
nullus est. GR. Immo est profecto; ego, qui sum piscator, scio;
Lump, du möchtest sowohl ein Fischer als ein Kofferhändler sein!
Zeig entweder einen Fisch mir, der zugleich ein Koffer ist,
oder, was nicht im Meer geboren und beschuppt ist, gib heraus!
GR. Wie, so hörtest du noch niemals, dass ein Koffer ein Fisch ist? TR. Schuft,
solche gibt's nicht! GR. Doch, wahrhaftig! Ich als Fischer kenne das.
 
995 verum raro capitur, nullus minus saepe ad terram venit.
TR. Nil agis, dare verba speras mihi te posse, furcifer.
GR. Quo colore est, hoc colore capiuntur pauxilluli;
sunt alii puniceo corio, magni item; atque atri. TR. Scio.
tu hercle, opino, in vidulum te piscem vertes, nisi caves:
Freilich sind sie rar; man bringt so selten keinen sonst an Land.
TR. Dummes Zeug! Du denkst, du kannst mich foppen. Warte, Galgenstrick!
Wie ist seine Farbe? GR. Von dieser Farbe sind sie am rarsten just!
Andre gibt's mit rotem Leder; große, schwarze auch. TR. Ich weiß.
Doch nimm dich dich in Acht, sonst mach ich dich zu solchem Kofferfisch!
 
1000 fiet tibi puniceum corium, postea atrum denuo.
GR. Quod scelus hodie hoc inveni. TR. Verba facimus, it dies.
vide sis, cuius arbitratu nos vis facere. GR. Viduli
arbitratu. TR. Abi. GR. ita enim vero. TR. Stultus es. GR. Salve, Thales.
TR. Tu istunc hodie non feres, nisi das sequestrum aut arbitrum,
Erst gerb' ich dir rot dein Leder; später wird es wieder schwarz.
GR. Welch ein Bösewicht! TR. Wir schwatzen hier vergebens; der Tag geht hin:
Sage lieber, wen zum Schiedsmann du erwählst! GR. Der Koffer selbst
sei der Schiedsmann. TR. Geh! GR. Doch wirklich! TR. Dumm bist du. GR. Gruß, Thales dir!
TR. Halt! Du bekommst ihn nimmer, stellst du keinen Schieds- und Mittelsmann,
 
1005 quoius haec res arbitratu fiat. GR. Quaeso, sanus es?
TR. Elleborosus sum. GR. At ego cerritus, hunc non amittam tamen.
TR. Verbum etiam adde unum, iam in cerebro colaphos apstrudam tuo;
iam ego te hic, itidem quasi peniculus novos exurgeri solet,
ni hunc amittis, exurgebo quidquid umoris tibist.
dessen Spruch die Sache schlichte. GR. Sag, du bist wohl nicht bei Trost?
TR. Pure Nieswurz! GR. Dann bin ich wohl toll? Doch den da lass ich nicht.
TR. Sag ein Wort noch: mit Ohrfeigen schlag' ich dann das Hirn dir ein!
Lässt du nicht los, so drück' ich, wie man einen neuen Schwamm
ausdrückt, dir aus deinem Leibe jeden Tropfen Flüssigkeit.
 
1010 GR. Tange: adfligam ad terram te itidem ut piscem soleo polypum.
vis pugnare? TR. Quid opust? quin tu potius praedam divide.
GR. Hinc tu nisi malum frunisci nil potes, ne postules.
abeo ego hinc. TR. At ego hinc offlectam navem, ne quo abeas. mane.
Si tu proreta isti navi es, ego gubernator ero.
Rühr mich an! Wie einen Backfisch schleudr' ich auf den Boden dich.
Willst du boxen? TR. Ja, wozu das? Teile lieber du den Fang!
Sicher fällt dabei nichts Gutes für dich ab; das gib nur auf!
Ich muss fort. TR. Ich lenke das Schiff ab, dass du nicht vom Fleck kommst; bleib!
GR. Bist du vorne Oberbootsmann, bin ich hinten Steuermann.
 
1015 GR. mitte rudentem, sceleste. TR. Mittam: omitte vidulum.
GR. Numquam hercle hinc hodie ramenta fies fortunatior.
TR. Non probare pernegando mihi potes, nisi pars datur
aut ad arbitrum reditur aut sequestro ponitur.
GR. Quemne ego excepi in mari | - TR. At ego inspectavi e litore.
GR. Lass das Tau los, Schuft! TR. Ich lass' es los, lässt du den Koffer los.
GR.Wahrlich, ncit um einen Feilspan sollst du reicher werden heut!
TR. Durch dein Weigern kommst du nimmer bei mir durch, gibst du mir nicht
einen Teil ab, oder stellst mir einen Schieds- und Mittelmann.
GR. Was ich aus dem Meer gezogen? - TR. Ja, was ich vom Strand aus sah.
 
1020 GR. Mea opera, labore et rete et horeia? TR. Numqui minus,
si veniat nunc dominus, cuiust, ego, qui inspectavi procul
te hunc habere, fur sum quam tu? GR. Nihilo. TR. Mane, mastigia:
quo argumento socius non sum, et fur sum? facdum ex te sciam.
GR. Nescio, neque ego istas vestras leges urbanas scio,
GR. Was mir meine Müh und Arbeit, was mein Boot und Netz gewann?
TR. Wenn der Eigentümer käme, gält' ich, der von fern dich sah,
da du's fandest, weniger als du als Dieb? GR. Nein! TR. Warte, Strick!
Sag, nach welchem Recht ich nicht dein Partner bin und doch ein Dieb?
GR. Weiß nicht, kenn auch die Gesetze nicht, die in der Stadt ihr habt.
 
1025 nisi quia hunc meum esse dico. | TR. Et ego item esse aio meum.
GR. Mane, iam repperi quo pacto nec fur nec socius sies.
TR. Quo pacto? GR. Sine me hinc abire, tu abi tacitus tuam viam;
nec tu me cuiquam indicassis, neque ego tibi quicquam dabo;
tu taceto, ego mussitabo: hoc optimum atque aequissimum est.

Doch ich weiß, mein ist der Koffer. TR. Und ich sage, er ist mein!
GR. Wart', jetzt weiß ich, wie du weder mein Genoss bist, noch ein Dieb.
TR. Und wie meinst du? GR. Lass mich fortgehn; geh du schweigend deines Wegs,
sprich kein Wort davon - zu niemand, und ich gebe dir nichts ab.
Schweige du! Ich will nicht mucksen. Das ist das Best' und Richtigste.

 
1030 TR. Ecquid condicionis audes ferre? GR. Iam dudum fero:
ut abeas, rudentem amittas, mihi molestus ne sies.
TR. Mane, dum refero condicionem. GR. Te, opsecro hercle, aufer modo.
TR. Ecquem in his locis novisti? GR. Oportet vicinos meos.
TR. Ubi tu hic habitas? GR. Porro illic longe usque in campis ultimis.

TR. Also gehst du keine Bedingung ein? GR. Das tu ich ja schon längst:
dass du fortgehst, dass das Tau du los- und mich zufrieden lässt.
TR. Halt noch, dass ich meine Bedingung trage vor! GR. Nein, trag sie fort!
TR. Kennst du jemand hier in der Gegend? GR. Meine Nachbarn, allerdings!
TR. Und wo wohnst du? GR. Weit dort hinten, wo die letzten Felder sind.

 
1035 TR. Vin, qui in hac villa habitat, eius arbitratu fieri?
GR. Paulisper remitte restem, dum concedo et consulo.
TR. Fiat. GR. Euge, salva res est, praeda haec perpetua est mea;
ad meum erum arbitrum vocat me hic intra praesepis meas:
numquam hercle hodie abiudicabit ab suo triobolum.
TR. Soll der Mann die Sache schlichten, der gleich hier in der Hütte wohnt?
GR. Lass ein bosschen erst den Strick los, bis ich mir es überlegt!
TR. Sei's. GR. Vortrefflich! Ich bin geborgen; mein für immer ist der Fang.
Zum Schiedsrichter macht er meinen Herrn in meinem Haus und Hof.
Nicht um einen Dreier wird der kürzen seinen eignen Knecht.
 
1040 ne iste haud scit quam condicionem tetulerit. ibo ad arbitrum.
TR. Quid igitur? GR. Quamquam istuc esse ius meum certo scio,
fiat istuc potius, quam nunc pugnem tecum. TR. Nunc places.
GR. Quamquam ad ignotum arbitrum me appellis, si adhibebit fidem,
etsi ignotust, notus: si non, notus ignotissimust.
O, er weiß nict, was er vorschlagt. Zu dem Schiedsmann folg ich ihm.
TR. Nun, wie ist's? GR. Wiewohl ich sicher weiß, ich bin in meinem Recht,
Soll's drum sein, eh' wir darum uns prügeln. TR. So gefällst du mir.
Unbekannt zwar ist dein Schiedsmann mir; doch, wenn er ehrlich ist,
ist bekannt der Unbekannte; sonst der Bekannteste unbekannt.
 
 
  28. Auftritt (IV 4.)
Gripus, Trachalio, Daenones, Palaestra, Ampelisca, Turbalio, Sparax
28. Auftritt (IV 4.)
Gripus, Trachalio, Daenones, Palaestra, Ampelisca, Turbalio, Sparax
 
1045 DAE. Serio edepol, quamquam vobis <volo>, quae voltis, mulieres,
metuo, propter vos ne uxor mea med extrudat aedibus,
quae me paelices adduxe dicet ante oculos suos.
vos confugite in aram potius, quam ego. PA. ET AM. Miserae periimus.
DAE. Ego vos salvas sistam, ne timete. sed quid vos foras
DAE. Ernstlich fürcht' ich, möcht ich gern auch alles euch zuliebe tun,
Mädchen, dass mich euretwegen noch mein Weib aus dem Hause stößt.
Denn Kebsweiber, wird sie dagen, brächt ich vor die Augen ihr.
Besser, dass ihr zum Altar flieht als ich. PA. UND AM. O weh uns Armen, ach!
DAE. Fürchtet nichts, ich werd' euch schützen. Doch wozu folgt ihr mir denn
tr7
1050 prosequimini? quoniam ego adsum, faciet nemo iniuriam;
ite, inquam, domum ambo nunciam ex praesidio praesides.
GR. O ere, salve. DAE. Salve, Gripe. quid fit? TR. Tuosne hic servos est?
GR. Haud pudet. TR. Nil ago tecum. GR. Ergo abi hinc sis. TR. Quaeso responde, senex:
tuos hic servost? DAE. Meus est. TR. Em, istuc optime, quando tuost.
vor die Tür? Solang' ich hier bin, tut man ihnen nichts zuleid.
Geht ins Haus denn, beide Wächter! Euer Wachdienst ist vorbei.
GR. Seid gegrüßt, mein Herr! Du gleichfalls. Doch, was ist? TR. Ist dies dein Knecht?
GR. Keine Schand ist's. TR. Ich rede nicht mit dir. GR. Dann geh doch! TR. Bitte Greis,
ist der da dein Knecht? DAE. Er ist es! TR. Hm, vortrefflich, dass er's ist.
 
1055 iterum te saluto. DAE. Et ego te. tune es qui haud multo prius
abiisti hinc erum accersitum? TR. Ego is sum. DAE. Quid nunc vis tibi?
TR. Nempe hic tuos est? DAE. Meus est. TR. Istuc optime, quando tuost.
DAE. Quid negotist? TR. Vir scelestus illic est. DAE. Quid fecit tibi
vir scelestus? TR. Homini ego isti talos subfringi volo.
Nochmals grüß ich. DAE. Ich desgleichen. Bist du's nicht, der kurz zuvor
Fortging, seinen Herrn zu holen? TR. Ja, ich bin's. DAE. Was willst du jetzt?
TR. Ist dein Knecht dies? DAE. Ja, er ist es. TR. Ganz vortrefflich, dass er's ist.
DAE. Nun, was ist denn los? TR. Ein Schurke ist er. DAE. Und was tat dir denn
dieser Schurke? TR. Ja, ich möchte, dass due die Knöchel ihm zerschlägst.
 
1060 DAE. Quid est? qua de re litigatis nunc inter vos? TR. Eloquar.
GR. Immo ego eloquar. TR. Ego, opinor, rem facesso. GR. Si quidem
sis pudicus, hinc facessas. DAE. Gripe, animum advorte ac tace.
GR. Utin istic prius dicat? DAE. Audi. loquere tu. GR. Alienon prius
quam tuo dabis orationem? | TR. Ut nequitur comprimi.
DAE. Weshalb zankt ihr miteinander? TR. Hör mich an. GR. Nein, höre mich!
Ich will reden. TR. Ei, ich bin dir wohl im Weg? GR. Wärst du nicht frech,
gingst du aus dem Weg. DAE. Nun, Gripus, höre zu und halt den Mund.
GR. Soll zuerst der etwa reden? DAE. Höre du, du sprich! GR. So gibst
einem Fremden zuerst das Wort du? TR. Ggar nicht bändigen lässt er sich!
 
1065 ita ut occepi dicere, illum quem dudum <e fano foras>
lenonem extrusisti, hic eius vidulum | eccillum <habet>.
GR. Non habeo. TR. Negas, quod oculis video? GR. At ne videas velim.
habeo, non habeo: quid tu me curas, quid rerum geram?
TR. Quo modo habeas, id refert, iurene anne iniuria.
Wie ich ihm schon sagte, hat den Koffer jenes Kupplers, den
du aus dem Venustempel gestoßen, diesen Koffer hat der da.
GR.Nein, ich hab' ihn nicht. TR. Du leugnest, was ich sehe? GR. Du sollst nicht sehn!
Hab' ich ihn, hab' ich ihn nicht; was gehn dich meine Sachen an?
TR. Wie du ihn hast, das ist die Sache - ob mit Unrecht oder Recht.
 
1070 GR. Ni istum cepi, nulla causa est, quin me condones cruci;
si in mari reti prehendi, qui tuom potiust quam meum?
TR. Verba dat. hoc modo res gesta est, ut ego dico. GR. Quid tu ais?
TR. Quod primarius vir dicat: comprime hunc sis, si tuost.
GR. Quid? tu idem mihi vis fieri quod erus consuevit tibi?
GR. Hab' ich ihn nicht gefangen, schlage mich sogleich ans Kreuz!
Wenn mit dem Netz ich ihn im Meer fing, ist er mein doch und nicht dein!
TR. O, er schwatzt! Die Sache kam so, wie ich sagte. GR. Was du sagst!
TR. Krieg ihn unter, ist dein Knecht er, bis der erste gesprochen hat!
Ach, er soll's so mit mir machen, wie's dein Herr mit dir gewohnt?
 
1075 si ille te comprimere solitust, hic noster nos non solet.
DAE. Verbo illo modo ille vicit. quid nunc tu vis? dic mihi.
TR. Equidem ego neque partem posco mi istinc de istoc vidulo
neque meum esse hodie umquam dixi; sed isti inest cistellula
huius mulieris, quam dudum dixi fuisse liberam.
Pflegte der dich unterzukriegen, ist das nicht des Unsern Art.
DAE. Der schlägt nur mit Redensarten. Was willst du nun? Sag es mir!
TR. Inder Tat, ich will von jenem Koffer keinen Teil für mich,
noch behaupt' ich, dass er mein ist; doch das Kästchen ist darin
dieses Mädchens, die, wie längst ich sagte, freigeboren ist.
 
1080



DAE. Nempe tu hanc dicis, quam esse aiebas dudum popularem meam?
TR. Admodum; et ea quae olim parva gestavit crepundia
istic in ista cistula insunt, quae isti inest in vidulo.
hoc neque isti usust, et illi miserae suppetias feret,
si id dederit, qui suos parentis quaerat. DAE. Faciam, ut det. tace.
DAE. Meinst du die, von der du sagtest, dass sie meine Landsfrau ist?
TR. Allerdings! Den Kinderschmuck nun, den als kleines Mädchen sie
trug, der ist in diesem Kästchen, das in diesem Koffer ist.
Ihm nun nützt es nichts; der Armen aber, gibt er's ihr heraus,
Hilft es sehr, die Eltern zu suchen. DAE. Ja, er solls' ihr geben! Still!
 
1085 GR. Nil hercle ego sum isti daturus. TR. Nil peto nisi cistulam
et crepundia. GR. Quid si ea sunt aurea? TR. Quid istuc tua?
aurum auro expendetur, argentum argento exaequabitur.
GR. Fac sis, aurum ut videam, post ego faciam, ut videas cistulam.
DAE. Cave malo ac tace tu. tu perge, ut occepisti, dicere.
GR. Nichts werd' ich ihm geben. TR. Nichts ja will ich als den Kinderschmuck.
In dem Kästchen. GR. Wie, und wenn er golden ist? TR. Was schadet das?
Gold wird man mit Gold aufwiegen, Silber mit gleichem Silberwert.
GR. Zeig mir erst dein Gold! Dann lass ich dich dafür das Kästchen sehn.
DAE. Jetzt nimm dich in Acht und schweig! - Fahr du in deiner Rede fort!
 
1090 TR. Unum te obsecro, ut ted huius commiserescat mulieris,
si quidem hic lenonis eiust vidulus, quem suspicor;
hic, nisi de opinione, certum nil dico tibi.
GR. Viden? scelestus aucupatur. TR. Sine me, ut occepi, loqui.
si scelesti illius est hic, cuius dico, vidulus,

TR. Flehend bitt' ich dich um eines: Nimm dich dieses Mädchens an,
Wenn dies wirklich des Kupplers Koffer ist, wie ich vermuten muss!
Denn es ist nur meine Meinung. Für gewiss sag' ich es nicht.
GR. Sieh, wie der Halunke schmeichelt! TR. Lass mich zu Ende reden doch!
Wenn es jenes Schurken Koffer ist, wie ich es dir gesagt,

 
1095 haec poterunt novisse: ostendere his iube. GR. Ain? ostendere?
DAE. Haud iniquom dicit, Gripe, ut ostendatur vidulus.
GR. Immo hercle insignite inique. DAE. Quidum? GR. Quia, si ostendero,
continuo hunc novisse dicent scilicet. TR. Scelerum caput,
ut tute es, item omnis censes esse, periuri caput?
können es die Mädchen wissen; lass sie ihn sehn! GR. Ei, meinst du, sehn?
DAE. Nicht unbillig ist es, Gripus, dass man ihnen den Koffer zeigt.
Ei, zum Kuckuck! Höchst unbillig! DAE. Nun, wieso? GR. Zeig ich ihn erst,
werden sie auf der Stelle sagen, dass sie ihn kennen. TR. Oberschuft!
Denkst du, dass die Menschen alle so wie du sind, Lügenmaul?
 
1100 GR. Omnia istaec ego facile patior, dum hic hinc a me sentiat.
TR. At qui nunc abs te stat, verum hinc cibit testimonium.
DAE. Gripe, advorte animum. tu paucis expedi, quid postulas.
TR. Dixi equidem, sed si parum intellexti, dicam denuo.
hasce ambas, ut dudum dixi, ita esse oportet liberas:
GR. All dein Schimpfen kann ich ertragen, wenn mir der zur Seite steht.
TR. Nun, er steht dir ja zur Seite; doch die Zeugen stehen hier.
DAE. Gripus, merk du auf! Du, sage kurz, was deine Fordrung ist!
TR. Hast du mich nicht recht verstanden, sag' ich es zum zweiten Mal:
Wie ich dir schon gesagt, die beiden sind nach dem Gesetze frei.
 
1105 haec Athenis parva fuit virgo surrupta. GR. Dic mihi,
quid id ad vidulum attinet, servae sint istae an liberae?
TR. Omnia iterum vis memorari, scelus, ut defiat dies.
DAE. Apstine maledictis et mihi, quod rogavi, dilue.
TR. Cistellam isti inesse oportet caudeam in isto vidulo,
Diese Jungfrau ward als Kind einst in Athen geraubt.
GR. Doch sag, was das mit dem Koffer zu tun hat, ob sie frei sind oder nicht!
TR. Soll ich alles zweimal sagen, Schuft, so reicht der Tag nicht aus.
DAE. Lass das Schimpfen jetzt und sag mir klar, wonach ich dich gefragt.
TR. In dem Koffer muss das Kästchen sein aus Binsenhalm; darin
 
1110 ubi sunt signa, qui parentes noscere haec possit suos,
quibuscum periit parva Athenis, sicuti dixi prius.
GR. Iuppiter te dique perdant. quid ais, vir venefice?
quid, istae mutae sunt, quae pro se fabulari non queant?
TR. Eo tacent, quia tacitast <melior> mulier semper quam loquens.
sind die Zeichen bewahrt, wodurch sie ihre Eltern erkennen kann
und mit denen sie, wie ich sagte, in Athen abhanden kam.
GR. Straf dich Juppiter und alle Götter! Was, du Teufelskerl?
Ist denn stumm das Weibsvolk, dass es für sich selbst nicht reden kann?
TR. Still sind sie, da stets ein schweigend Weib mehr taugt als eins, das spricht.
 
1115 GR. Tum pol tu pro portione nec vir nec mulier mihi es.
TR. Quidum? GR. Quia enim neque loquens es neque tacens umquam bonus.
TR. quaeso, enumquam hodie licebit mihi loqui? DAE. Si praeterhac
<unum> verbum faxis hodie, ego tibi comminuam caput.
TR. Ut id occepi dicere, senex, eam te quaeso cistulam
GR. Nun, dann scheinst du mir nach deiner Rede weder Mann noch Weib.
TR. Wie das? Weil du weder redend noch stillschweigend je was taugst.
Bitte, darf ich heut den ganzen Tag nicht sprechen? DAE. Wenn du mir
heute noch ein einziges Wort sprichst, schlag' ich dir den Kopf entzwei.
TR. Wie ich nun schon sagte, guter Greis, lass ihn, ich bitte dich,
 
1120 ut iubeas hunc reddere illis; ob eam si quid postulat
sibi mercedis, dabitur: aliud, quidquid ibi est, habeat sibi.
GR. Nunc demum istuc dicis, quoniam ius meum esse intellegis:
dudum dimidiam petebas partem. TR. Immo etiam nunc peto.
GR. Vidi petere miluom etiam, cum nihil auferret tamen.
ihnen das Kästchen wiedergeben. Fordert er Ersatz dafür,
Soll er ihn haben und behalten, was noch sonst im Koffer ist.
GR. So, jetzt sagst du das; nun endlich merkst du, dass im Recht ich bin?
Erst verlangtest du die Hälfte. TR. Die verlang' ich auch noch jetzt.
GR. Einen Habicht sah ich einmal, der auch verlangte und nichts bekam.
 
1125 DAE. Non ego te comprimere possum sine malo? GR. Si istic tacet,
ego tacebo; si iste loquitur, sine me pro parti loqui.
DAE. Cedo modo mihi vidulum istum, Gripe. GR. Concedam tibi,
ac, si istorum nil sit, ut mihi reddas. DAE. Reddetur. GR. Tene.
DAE. Audi nunciam, Palaestra atque Ampelisca, hoc quod loquor.
DAE. Kann ich dich denn gar nicht zwingen ohne Prügel? GR. Wenn der schweigt,
schweig' ich auch; doch wenn er redet, gönn auch mir für mich das Wort!
DAE. Gib mir mal den Koffer, Gripus! GR. Ja, dir will ich ihn vertraun.
Doch wenn nichts dergleichen drin ist, gib ihn wieder! DAEM. Ja. GR. Da, nimm!
DAE. Hört, Palaestra und Ampelisca, was ich jetzt euch sagen will:
 
1130 estne hic vidulus, ubi cistellam tuam inesse aiebas? PA. Is est.
GR. Perii hercle ego miser, uti, prius quam plane aspexit, ilico
eum esse dixit. PA. Faciam ego hanc rem <ex procliva pla>nam tibi.
cistellam isti inesse oportet caudeam in isto vidulo.
ibi ego dicam quidquid inerit nominatim: tu mihi
Ist dies der Koffer, worin dein Kästchen ist, wie du sagtest? PA. Ja.
GR. Aus ist's mit mir Armen! Wie sie, eh' sie ihn noch ganz gesehn,
sagt, er sei es! PA. Was noch unklar, mach ich dir jetzt sonnenklar:
In dem Koffer muss ein Kästchen sein aus Binsenhalm gemacht.
Was darin ist, will ich nennen nach der Reihe, und du sollst
 
1135 nullum ostenderis; si falsa dicam, frustra dixero,
vos tamen istaec, quidquid istic inerit, vobis habebitis;
sed si erunt vera, tum opsecro te, ut mea mi reddantur. DAE. Placet.
ius merum oras meo quidem animo. GR. At meo hercle <iniuriam>.
quid, si ista aut superstitiosa aut hariolast atque omnia,
Nichts mir zeigen. Nenn' ich Falsches, soll mein Wort vergebens sein
und ihr sollt für euch behalten alles, was darinnen ist.
Aber red' ich wahr, so bitt' ich, dass ihr mir das Meine gebt.
DAE. Zugestanden! Nach meiner Meinugn forderst du das schlichte Recht.
GR. Nach der meinen das größte Unrecht. Wie, wenn sie 'ne Zauberin
 
1140 quidquid insit, vera dicet? anne habebit hariola?
DAE. Non feret, nisi vera dicet: nequiquam hariolabitur.
solve vidulum ergo, ut, quid sit verum, quam primum sciam.
TR. Hoc habet. GR. solutust. DAE. Aperi. video cistellam. haecinest?
PA. Istaec est. o mei parentes, hic vos conclusos gero,
und Prophetin ist und alles wahr sagt? Gibst du ihr es doch?
DAE. Nichts bekommt sie, sagt sie die Wahrheit nicht. Prophezeien hilft hier nichts.
Öffne den Koffer, dass ich baldigst sehe, wie die Sache steht!
TR. Volltreffer! GR. Er ist offen. DAE. Öffne! Ich seh' das Kästchen! Ist es dies?
PA. Ja, das ist's! O meine Eltern! Euch umschließet dieser Raum!
 
1145 huc opesque spesque vestrum cognoscendum condidi.
GR. Tum tibi hercle deos iratos esse oportet, quisquis es,
quae parentis tam in angustum tuos locum compegeris.
DAE. Gripe, accede huc; tua res agitur. tu, puella, istinc procul
dicito, quid insit et qua facie, memorato omnia.
Jedes Mittel, jede Hoffnung, euch zu finden, barg ich hier.
GR. Dann wahrhaftig müssen die Götter dir erzürnt sein, wer du seist,
dass du in so engen Gewahrsam deine Eltern zusammenpackst.
DAEM. Gripus, komm hierher! Es geht ja doch um dich. Du, Mädchen, sag,
Dort von fernher, was darin ist, wie es aussieht, Stück für Stück!
 
1150 si hercle tantillum peccassis, quod posterius postules
te ad verum convorti, nugas, mulier, magnas egeris.
TR. Ius bonum oras. GR. Edepol haud te | orat, nam tu iniuriu's.
DAE. Loquere nunciam, puella. Gripe, animum advorte ac tace.
PA. Sunt crepundia. DAE. Ecca video. GR. Perii in primo proelio.
Machst du nur den kleinsten Fehler, den als richtig du nachher
deuten möchtest, wird es dir nicht im geringsten nützen, Weib.
TR. Recht ist, was du begehrst. GR. Er meint nicht dich; denn du bist ungerecht.
DAE. Sprich jetzt, Mädchen! Un du, Gripus, höre zu und halt den Mund!
PA. Kinderschmuck ist drin.DAE. Hier ist er. GR. Weh, ich fall' im ersten Kampf!
 
1155 mane, ne ostenderis. DAE. Qua facie sunt? responde ex ordine.
PA. Ensiculust aureolus primum litteratus. DAE. Dicedum,
in eo ensiculo litterarum quid est? PA. Mei nomen patris.
post altrinsecust securicula ancipes, itidem aurea
litterata: ibi matris nomen in securiculast. DAE. Mane.
Halt! Du zeigst ihn nicht! DAE. Wie sieht er aus? Antworte der Reihe nach!
PA. Erstens ein goldenes Schwretschen mit einer Inschrift. DAE. Halt! Erst sage mir:
Was steht auf dem Schwertchen geschrieben? PA. Meines Vaters Nam' ist drauf.
Dann auf der andern Seit' ein Beilchen, doppelschneidig; auch von Gold,
und beschrieben; meiner Mutter Namen steht darauf. DAE. Halt ein!
 
1160 dic, in ensiculo quid nomen est paternum? PA. Daemones.
DAE. Di immortales, ubi loci sunt spes meae? GR. Immo edepol meae?
TR. Pergite, opsecro, continuo. GR. Placide, aut i in malam crucem.
DAE. Loquere, matris nomen hic quid in securicula siet.
PA. Daedalis. DAE. Di me servatum cupiunt. GR. At me perditum.
Nenne mir des Vaters Namen auf dem Schwrtchen! PA. Daemones!
DAE. Ewige Götter! Meine Hoffnung! GR. Jam und wo ist meine hin?
TR. Bitte, fahre fort! Doch eile! GR. Ruhig! Geh zum Henker sonst!
DAE. Sag, wie heißt der Mutter Name, der auf diesem Beilchen steht?
PA. Daedalis. DAE. Die Götter retten mich! GR. Und mich verderben sie.
 
1165 DAE. Filiam meam esse hanc oportet, Gripe. GR. Sit per me quidem.
qui te di omnes perdant, qui me hodie oculis vidisti tuis,
meque adeo scelestum, qui non circumspexi centiens,
prius me, ne quis inspectaret, quam rete extraxi ex aqua.
PA. Post sicilicula argenteola et duae conexae maniculae et
DAE. Gripus, dies ist meine Tochter! GR. Meinetwegen mag sie's sein.
Dass dich alle Götter strafen, der du heute mich gesehn!
Und mich Esel, der ich nicht erst hundertmal mich umgeschaut,
dass mich keiner sähe, bevor ich aus dem Wasser zog mein Netz!
PA. Dann ein Sichelchen von Silber; zwei verbundne Händchen dann
 
1170 sucula. - GR. Quin tu i dierecta, cum sucula et cum porculis.
PA. Et bulla aurea est, pater quam dedit mi natali die.
DAE. Ea est profecto. contineri, quin complectar, non queo.
filia mea, salve. ego is sum, qui te produxi, pater,
ego sum Daemones, et mater tua eccam hic intus Daedalis.
und ein Schweinchen. GR. Geh zum Kuckuck du samt Sxhweinchen und Ferkelchen!
PA. Dann eine Kapsel von Gold; mein Vater gab sie am Geburtstag mir.
DAE. Ja, sie ist's! Ich halte mich nicht länger! Ich umarme sie.
Sei gegrüßt du, meine Tochter! Sieh, dein Vater bin ich, sieh!
Ich bin Daemones, da drin ist deine Mutter Daedalis.
 
1175 PA. Salve, mi pater insperate. DAE. Salve. ut te amplector libens.
TR. Volup est, cum istuc ex pietate vestra vobis contigit.
DAE. Capedum, hunc, si potes, fer intro vidulum, age, Trachalio.
TR. Ecce Gripi scelera. cum istaec res male evenit tibi,
Gripe, gratulor. DAE. Age eamus, mea gnata, ad matrem tuam,
PA. O, wie unverhofft mein Vater! DAE. Komm in meine Arme, Kind!
TR. O, wie schön, dass euer frommer Sinn belohnt wird nach Verdienst!
DAE. Bitte, trag hinein den Koffer, wenn du kannst, Trachalio!
TR. Sieh den Schurken Gripus! Da dir dieser Fang so schlecht gedieh,
gratulier' ich. DAE. Liebe Tochter, komm, lass uns zur Mutter gehn,
 
1180 quae ex te poterit argumentis hanc rem magis exquirere,
quae te magis tractavit magisque signa pernovit tua. -
TR. Eamus intro | omnes, quando | operam promiscam damus. -
PA. Sequere me, Ampelisca. - AM. Cum te di amant, voluptati est mihi. -
GR. Sumne ego scelestus, qui illunc hodie excepi vidulum?
die genauer die Beweise noch von dir erfragen kann,
mehr dich unter Händen hatte und die Zeichen besser kennt!
TR. Lasst uns alle hineingehn, jeder hilft an seinem Teil dabei.
PA. Folg mir, Ampelisca! AM. Es freut mich, dass die Götter dir gnädig sind.
GR. Bin ich nicht ein rechter Schlingek, dass ich den Koffer heut gefischt,
 
1185 aut cum excepi, qui non alicubi in solo abstrusi loco?
credebam edepol turbulentam praedam eventuram mihi,
quia illa mihi tam turbulenta tempestate evenerat.
credo edepol ego illic inesse argenti et auri largiter.
quid meliust, quam ut hinc intro abeam et me suspendam clanculum, -
oder, wenn ich ihn fischte, dass ich nicht ihn irgendwo versteckt?
Dass der Fang mir tausend Wirrsal bringen würde, dacht' ich gleich,
da der wilden Wellen Wirrsal mir im Sturm ihn zugeführt.
Hübsche Summen an Gold und Silber stecken, denk' ich, noch darin.
Ja, am besten, ich geh' hinein und hänge mich im Verborgnen auf, -
 
1190 saltem tantisper, dum abscedat haec a me aegrimonia? wenigstens ein Weilchen, bis sich mein Verdruss und Ärger legt.  
 
  29. Auftritt (IV 5.)
Daemones
29. Auftritt (IV 5.)
Daemones
 



DAE. Pro di immortales, quis me est fortunatior,
qui ex improviso filiam inveni meam?
satin si cui homini dei esse bene factum volunt,
aliquo illud pacto optingit optatum piis?
DAE. O, ewige Götter, wer ist glücklicher als ich,
der unverhofft ich meine Tochter wiederfand!
Wenn die Götter einem etwas wollen zu Liebe tun,
erlangen de nicht die Frommen, was sie sich gewünscht?
ia6
1195 ego hodie, <qui> neque speravi neque credidi,
is improviso filiam inveni tamen;
et eam de genere summo adulescenti dabo
ingenuo, Atheniensi et cognato meo.
ego eum adeo arcessi huc ad me quam primum volo,
So fand ich wider Hoffen und Erwarten heut
ganz unversehens mein geliebtes Töchterlein
und will sie einem jungen Mann aus bestem Haus
vermählen, einem Athener, der mit mir verwandt.
Ihn möcht' ich eiligst zu mir rufen lassen jetzt;
 
1200



iussique exire huc servom | eius, ut ad forum
iret; nondum egressum esse eum, id miror tamen.
accedam, opinor, ad fores. quid conspicor?
uxor complexa collo retinet filiam.
nimis paene inepta atque odiosa eius amatiost.
drum trug ich einem Sklaven auf, zum Markt zu gehn.
Doch noch ist er nicht aus dem Haus; das wundert mich.
Ich muss zur Tür doch treten. O, was seh' ich da?
Mein Weib hält fest umschlungen meiner Tochter Hals.
Fast albern wird und widrig diese Liebelei.
 
1205 Aliquando osculando meliust, uxor, pausam fieri;
atque adorna, ut rem divinam faciam, cum intro advenero,
Laribus familiaribus, cum auxerunt nostram familiam.
sunt domi agni et porci sacres. sed quid istum remoramini,
mulieres, Trachalionem? atque optime eccum exit foras.
Besser wär's, du machtest endlich eine Paus' im Küssen, Frau,
und du rüstetest ein Opfer, das nach einer Rückkehr ich
den Familienlaren brächte, die das Haus uns heut vermehrt.
Opferlämmer und Schweine sind im Hause. Doch was haltet ihr,
Weiber, den Trachalio drinnen? Sieh', da kommt er just heraus.
tr7
 
  30. Auftritt (IV 6.)
Daemones, Trachalio
30. Auftritt (IV 6.)
Daemones, Trachalio
 
1210 TR. Ubi ubi erit, iam investigabo et mecum ad te adducam simul
Plesidippum. DAE. Eloquere, ut haec res optigit de filia;
eum roga, ut relinquat alias res et huc veniat. TR. Licet.
DAE. Dicito daturum meam illi filiam uxorem. TR. Licet.
DAE. Et patrem eius me novisse et mi esse cognatum. TR. Licet.
TR. Wo er sei, ich will ihn suchen, will herbringen ihn mit mir,
ihn, den Plesidippus. DAE. Sag ihm, wie es mit der Tochter kam!
Bitt' ihn, alles im Stich zu lassen und gleich herzugehen. TR. Ganz recht.
DAE. Sag ihm, dass ich meine Tochter ihm vermählen will! TR. Ganz recht.
DAE. Dass sein Vater mein Bekannter und Verwandter sei. TR. Ganz recht.
tr7
1215 DAE. Sed propera. TR. Licet. DAE. Iam hic fac sit, cena ut curetur. TR. Licet.
DAE. Omnian licet? TR. Licet. sed scin quid est, quod te volo?
quod promisisti, ut memineris, hodie ut liber sim. DAE. Licet.
TR. Fac ut exores Plesidippum, ut me <manu> emittat. DAE. Licet.
TR. Et tua filia facito oret: facile exorabit. DAE. Licet.
DAE. Aber rasch! TR. Ganz recht. DAE. Und lass ihn hier zur Mahlzeit sein. TR. Ganz recht.
DAE. Alles recht? TR. Ganz recht. Doch weißt du, worum ich dich bitten will?
Dein Versprechen zu halten, dass ich heute frei sein soll. DAE. Ganz recht.
TR. Bitte du den Plesidippus, dass er mich entlässt. DAE. Ganz recht.
Lass auch dein Tochter ihn bitten, leicht erlangt sie es. DAE. Ganz recht.
 
1220 TR. Atque ut mi Ampelisca nubat, ubi ego sim liber. DAE. Licet.
TR. Atque ut gratum mi beneficium factis experiar. DAE. Licet.
TR. Omnian licet? DAE. Licet: tibi rursum refero gratiam.
sed propera ire in urbem actutum et recipe te huc rursum. TR. Licet.
iam hic ero. tu interibi adorna ceterum quod opust. DAE. Licet.
Dass, sobald ich frei, mein Weibchen Ampelisca wird. DAE. Ganz recht.
Endlich, dass er mir für meine Tat durch Taten dankt. DAE. Ganz recht.
TR. Alles recht? DAE. Ganz recht. Ich vergelte Gleiches nur mit Gleichem dir.
Aber geh geschwind zur Stadt jetzt und komm' gleich zurück! TR. Ganz recht.
Gleich bin ich wieder hier; du rüste alles, was nötig ist! DAE. Ganz recht.
 
1225
Hercules istum infelicet cum sua licentia;
ita meas replevit auris, quidquid memorabam, "licet".
Möge Hercules mich rächen für des Kerls Rechthaberei!
Wie er mir die Ohren vollsprach! Was ich sagte, stets: "Ganz recht!"
 
 
  31. Auftritt (IV 7.)
Daemones, Gripus
31. Auftritt (IV 7.)
Daemones, Gripus
 


GR. Quam mox licet te compellare, Daemones?
DAE. Quid est negoti, Gripe? GR. De illo vidulo:
si sapias, sapias; habeas, quod di dant boni.
GR. Kann ich dich endlich einmal sprechen, Daemones?
DAE. Was hast du, Gripus? GR. Wegen des Koffers, hast, hast du
Verstand, Verstand an! Nimm, was Götter geben, mit!
ia6
1230 DAE. Aequom videtur tibi, ut ego, alienum quod est,
meum esse dicam? GR. Quodne ego inveni in mari?
DAE. Tanto illi melius optigit, qui perdidit;
tuom esse nihilo magis oportet vidulum.
GR. Isto tu pauper es, quom nimis sancte pius.
DAE. Scheint dir es billig, dass ich fremdes Eigentum
Mein nenne? GR. Wenn ich's selber doch im Meere fand?
DAE. So kommt das dem zustatten, dem's verloren ging:
Dein Eigentum wird deshalb doch der Koffer nicht.
GR. Arm bist du durch die überheilige Frömmigkeit.
 
1235 DAE. O Gripe, Gripe, in aetate hominum plurimae
fiunt trasennae, ubi decipiuntur dolis.
atque edepol in eas plerumque esca imponitur:
quam si quis avidus poscit escam avariter,
decipitur in trasenna avaritia sua.
DAE. O Gripus, Gripus, viele Fallstrecke sind gestellt
im Menschenleben; denen man zum Opfer fällt.
Lockspeisen sind zum größten Teil hineingelegt.
Wer gierig und voll Habsucht nach dem Köder greift,
der fängt durch seine Lüsternheit in der Falle sich.
 
1240 ille qui consulte, docte atque astute cavet,
diutine uti bene licet partum bene.
mihi istaec videtur praeda praedatum irier,
ut cum maiore dote abeat, quam advenerit.
egone ut, quod ad me allatum esse alienum sciam,
Doch wer sich hütet, weise, klug, verschlagen ist,
Mag sich des Wohlerworbnen lange wohl erfreun.
Mir kommt es vor, als erde noch dein Raub geraubt,
und werde mit größrer Mitgift fortgehn als er kam.
Sollt' ich ein Gut, das, wie ich weiß, als fremdes mir
 
1245 celem? minime istuc faciet noster Daemones.
semper cavere hoc sapientis aequissimumst,
ne conscii sint ipsi malefici suis.
ego mihi conclusim nil moror ullum lucrum.
GR. Spectavi ego pridem comicos ad istunc modum
zuging, verhehlen? Nie wird Daemones das tun!
Ein Weiser hüte sich zu allermeist, dass sein
Gesinde weiß um eine Missetat von ihm.
Nichts liegt mir an Gewinn, erworben durch Betrug.
GR. Ich habe früher Komödianten wohl gesehen,
 
1250 sapienter dicta dicere atque eis plaudier,
cum illos sapientis mores monstrabant poplo:
sed cum inde suam quisque ibant divorsi domum,
nullus erat illo pacto, ut illi iusserant.
DAE. Abi intro, ne molestu's, linguae tempera.
die auch so weise waren; und man klatschte sehr,
wenn sie dem Volk die weisen Sitten Sitten stellten vor.
Doch wenn dann jeder wiederum nach Hause ging,
war keiner, der nach ihren Lehren sich richtete.
DAE. Geh jetzt hinein, sei nicht zudringlich, halt den Mund!
 
1255 ego tibi daturus nil sum, ne tu frustra sis.
GR. At ego deos quaeso, ut, quidquid in illo vidulost,
si aurum, si argentum est, omne id ut fiat cinis. -
DAE. Illuc est, quod nos nequam servis utimur.
nam illic cum <sui simili> siquo congressus foret,
Ich werde dir nichts geben; bilde dir nichts ein!
GR. Ich bitte die Götter, alles, was in dem Koffer ist,
in Staub zu verwandeln, sei es Silber oder Gold. -
DAE. Das kommt davon, dass man so schlechte Sklaven hat.
Denn hätte der mit seinesgleichen sich vereint,
 
1260 et ipsum sese et illum furti adstringeret;
dum praedam habere se censeret, interim
praeda ipsus esset, praeda praedam duceret.
nunc hinc intro ibo et sacrificabo, postibi
iubebo nobis cenam continuo coqui. -
so würd' er selbst zum Diebe werden und jener mit.
Er dächt', er hätte seinen Raub und wäre selbst
ein Raub des Raubes. Es führt' ein Raub den andern fort.
Jetzt geh' ins Haus ich, um zu opfern. Und sodann
werd' ich anordnen, dass man uns die Mahlzeit kocht.
 
 
  32. Auftritt (IV 8.)
Trachalio, Plesidippus
32. Auftritt (IV 8.)
Trachalio, Plesidippus
 
1265



PL. Iterum mihi istaec omnia itera, mi anime, mi Trachalio,
mi liberte, mi patrone potius, immo mi pater.
repperit patrem Palaestra suom atque matrem? TR. Repperit.
PL. Et popularis est? TR. Opino. PL. Et mihi nuptura est? TR. Suspicor.
PL. Censen hodie despondebit eam mihi, quaeso? TR. Censeo.
PL. Wiederhole mir alles noch einmal, liebstes Herz, Trachalio,
du mein Freigelassner, mein Schutzherr; nein, ein Vater bist du mir.
Hat Palaestra ihren Vater samt der Mutter gefunden? TR. Ja.
PL. Und ist sie aus meiner Heimat? TR. Ja, ich glaube. PL. Und er will
selbst sie mir zur Gattin geben? TR. Ich vermute. PL. Bitte, sprich,
tr7
1270 PL. Quid, patri etiam gratulabor, cum illam invenit? TR. Censeo.
PL. Quid, matri eius? TR. Censeo. PL. Quid ergo censes? TR. Quod rogas,
censeo. PL. Dic ergo quanti censes? TR. Egone? censeo.
PL. Adsum equidem, ne censionem semper facias. TR. Censeo.
PL. Quid si curram? TR. Censeo. PL. An sic potius placide? TR. Censeo.
denkst du, er wird sie mir wohl heute schon vermählen? TR. Ich denke, wohl.
PL. Auch der Mutter? TR. Ich denke wohl. PL. Was denkst du also? TR. Was du willst,
denk' ich. PL. Nun, so sprich, was denkst du dir? TR. Ich mir? Ich denke, wohl.
PL. Ich bin hier; du kannst ja reden statt zu denken. TR. Ich denke, wohl.
PL. Soll ich laufen? TR. Ich denke, wohl. PL. So, langsam gehn? TR. Ich denke, wohl.
 
1275 PL. Etiamne eam adveniens salutem? TR. Censeo. PL. Etiam patrem?
TR. Censeo. PL. Post eius matrem? TR. Censeo. PL. Quid postea?
etiamne adveniens complectar eius patrem? TR. Non censeo.
PL. Quid matrem? TR. Non censeo. PL. Quid eampse illam? TR. Non censeo.
PL. Perii, dilectum dimisit. nunc non censet, cum volo.
PL. Soll ich sie grüßen, wenn ich komme? TR. Ich denke, wohl. PL. Den Vater auch?
TR. Ja, ich denke, wohl. PL. Die Mutter? TR. Ich denke, wohl. PL. Und wie hernach?
Soll ich den Vater bei der Ankunft auch umarmen? TR. Ich denke, nicht.
PL. Und die Mutter? TR. Ich denke, nicht. PL. Sie selber aber? TR. Ich denke, nicht.
PL. Weh! Er hat die Gedanken verloren! Da ich's wünsche, denkt er: nicht.
 
1280 TR. Sanus non es. sequere. PL. Duc me, mi patrone, quo libet. TR. Komm, du bist nicht klug! PL. Mein Schutzherr, führe mich, wohin du willst!  
 
  33. Auftritt (V 1.)
Labrax
33. Auftritt (V 1.)
Labrax
 



LA. Quis me est mortalis miserior qui vivat alter hodie,
quem ad recuperatores modo damnavit Plesidippus?
abiudicata a me modo est Palaestra: perditus sum.
nam lenones ex Gaudio credo esse procreatos,
LA. Wo lebt ein Erdenmensch, der heut unglücklicher ist, als ich bin?
Auf Plesidippus' Klag' hat mich das Fremdengericht verurteilt.
Palaestra ist mir durch den Spruch genommen; ich bin verloren.
Die Kuppler sind, wie mir es scheint, die wahren Freudensöhne:
ia7
1285 ita omnes mortales, si quid est mali lenoni, gaudent.
nunc alteram illam, quae mea est, visam huc in Veneris fanum,
saltem ut eam abducam, de bonis quod restat reliquiarum.
Wenn einen Kuppler Blses trifft, so freun sich alle Menschen.
Nun will ich meine andre Magd im Venustempel suchen,
und wenigstens diesen letzten Rest von meinem Gut mir holen.
 
 
  34. Auftritt (V 2.)
Labrax, Gripus
34. Auftritt (V 2.)
Labrax, Gripus
 
  GR. Numquam edepol hodie ad vesperum Gripum inspicietis vivom,
nisi vidulus mihi redditur. LA. Perii, cum mentionem
Warhaftig, bis huete Abend bleibt der Gripus nicht am Leben,
gibt man den Koffer mir nicht zurück. LA. Weh! Hör ich einen Koffer
ia7
1290 fieri audio usquam viduli, <est,> quasi palo pectus tundat.
GR. Istic scelestus liber est: ego, qui in mari prehendi
reti atque excepi vidulum, ei dare negatis quicquam.
LA. Pro di immortales, suo mihi hic sermone arrexit aures.
GR. Cubitum hercle longis litteris signabo iam usquequaque,
nur nennen, ist's, als ob ein Pfahl durch meine Brust mir führe!
GR. Der Schuft ist Freigelassner nun; ich, der das Netz ins Meer warf
und der den Koffer aufgefischt, - dem wollt ihr gar nichts geben.
LA. O ewige Götter, wie der mir die Ohren durch sein Wort spitzt!
GR. Mit ellenlangen Lettern will ich allerwärts verkünden:
 
1295 si quis perdiderit vidulum cum auro atque argento multo,
ad Gripum ut veniat. non feretis istum, ut postulatis.
LA. Meum hercle illic homo vidulum scit qui habet, ut ego opinor.
adeundus mihi illic est homo. di, quaeso, subvenite.
GR. Quid me intro revocas? hoc volo hic ante ostium extergere.
Wenn einer einen Koffer vermisst mit vielem Gold und Silber,
der wende sich an Gripus nur: ihr habt dann nur das Nachsehn!
LA. Wahrhaftig! Mir scheint, es kennt der Mensch den Besitzer meines Koffers.
Ich muss doch wirklich zu ihm gehn; ich bitt' euch, helft mir Götter!
GR. Was rufst du mich hinein? Ich will dies putzen vor der Türe.
 
1300 nam hoc quidem pol e robigine, non est e ferro factum,
ita, quanto magis extergeo, rutilum atque tenuius fit.
Numquid hoc venenatumst verum: | ita in manibus consenescit.
LA. Adulescens, salve. GR. Di te ament cum inraso capite. LA. Quid fit?
GR. Verum extergetur. LA. Ut vales? GR. Quid tu? num medicus, quaeso, es?
Wahrhaftig! Von Rost ist das ganze Ding gemacht, anstatt von Eisen:
Je mehr ich daran putze, wird es röter nur und dünner.
Verzaubert kommt der Spieß mir vor, so schwindet er in den Händen.
LA. Ich grüße dich, Jüngling! GR. Himmel, hilf dem Kahlkopf! LA. Sag', was machst du?
GR. Ich putz' 'nen Spieß. LA. Wie geht's? Hübsch wohl? GR. Was fragst du? Bist du etwa
 
1305 LA. Immo edepol una littera plus sum quam medicus. GR. Tum tu
mendicus es? LA. Tetigisti acu. GR. Videtur digna forma.
sed quid tibi est? LA. Hac proxima nocte in mari elavi.
confracta est navis, perdidi, quidquid erat, miser ibi omne.
GR. Quid perdidisti? LA. Vidulum cum auro atque argento multo.

ein Medicus? LA. Ein Buchstab' mehr; der Lateiner nennt's Mendicus.
GR. Ein Bettler? LA. Du triffst es auf ein Haar. GR. Nun, dazu passt dein Aussehn.
Was willst du aber? LA. In letzter Nacht wusch mich das Meer ganz sauber:
es sank mein Schiff und ganz verlor ich, was ich Armer hatte.
GR. Und was verlorst du? LA. Voll von Gold und Silber einen Koffer.

 
1310 GR. Ecquid meministi, in vidulo, qui periit, quid ibi infuerit?
LA. Quid refert, qui periit tamen? sine hoc, aliud fabulemur.
GR. Quid si ego sciam, qui invenerit? volo ex te scire signa.
LA. Nummi octingenti | aurei in marsuppio infuerunt,
praeterea centum minaria Philippa in pasceolo sorsus.
GR. hast du des Koffers Inhalt noch genau in dem Gedächtnis?
LA. Was hilft's, da er verloren ist, dass wir davon noch schwatzen?
GR. Nun, wenn ich wüsst', wer ihn fand? - Lass mich die Zeichen wissen!
LA. Ein Beutel war darin; er enthielt achthundert Stücke Goldes;
dann außerdem ein Säckchen noch mit hundert Königsminen.
 
1315 GR. Magna hercle praedast, largiter mercedis indipiscar;
di | homines respiciunt: bene | ego hinc praedatus ibo.
profecto | huius est vidulus. perge alia tu expedire.
LA. Talentum argenti commodum magnum inerat in crumina,
praeterea sinus, cantharus, epichysis, gaulus, cyathus.
GR. Fürwahr, ein großer Fang! Der wird mir reichlich Lohn einbringen.
Die Götter schaun auf mich herab: Hier werd' ich Beute machen!
Sein Koffer ist es sicherlich. Fahr fort in der Beschreibung!
LA. In einer Börse grade noch ein Talent von schwerer Währung;
ein Schöpfkrug, eine Schale dann, ein Humpen, Napf und Becher.
 
1320 GR. Papae, divitias tu quidem | habuisti luculentas.
LA. Miserum istuc verbum et pessimum est, habuisse, et nihil habere.
GR. Quid dare velis, qui istaec tibi investiget indicetque?
eloquere propere celeriter. LA. Nummos trecentos. GR. Tricas.
LA. Quadringentos. GR. Tramas putidas. LA. Quingentos. GR. Cassam glandem.
GR. Hui! Alle Welt! Da hattest du ein glänzendes Vermögen!
LA. Das ist das jammervollste Wort: Du hattest und du hast nichts.
GR. Was gibst du dem, der dir dein Gut ausfindig macht und nachweist?
Sprich aus das Wort, rasch und bestimmt! LA. Dreihundert Gulden! GR. Possen!
LA. Vierhundert denn! GR. Ein Lumpenkram! LA. Fünfhundert. GR. Taube Nüsse!
 
1325 LA. Sescentos. GR. Curculiunculos minutos fabulare.
LA. Dabo septingentos. GR. Os calet tibi, nunc id frigefactas.
LA. Mille dabo nummum. GR. Somnias. LA. Nihil addo. GR. Abi igitur. LA. Audi:
si hercle abiero hinc, hic non ero. vin centum et mille? GR. Dormis.
LA. Eloquere quantum postules. GR. Quo nihil invitus addas:
LA. Sechshundert! GR. Solch ein Geschwätz ist nur ein leeres Strohgedresche.
LA. Nun, siebenhundert! GR. Dein Mund war warm, jetzt wird er wieder kühler.
LA. So geb' ich tausend Gulden! GR. Du träumst. LA. Nichts mehr! GR. Dann geh! LA. So höre:
Bin ich gegangen, so bin ich fort. Willst du elfhundert? GR. Schläfst du?
LA. Sag, was du forderst! GR. Damit du mir nicht unfreiwillig zulegst:
 
1330 talentum magnum. non potest triobolum hinc abesse.
proin tu vel aias vel neges. LA. Quid istic? necessum est, video:
dabitur talentum. GR. Accede dum huc: Venus haec volo adroget te.
LA. Quod tibi libet id mi impera. GR. Tange aram hanc Veneris. LA. Tango.
GR. Per Venerem hanc iurandum est tibi. LA. Quid iurem? GR. Quod iubebo.
ein großes Talent. Doch darf daran auch nicht ein Dreier fehlen.
Entscheide dich: Ja oder Nein? LA. Was soll's? Ich seh', ich muss ja.
Gut, ein Talent. GR. So tritt hierher. Hier, Venus soll Notar sein.
LA. Gebiete mir, was dir beliebt! GR. Fass den Altar! LA. Ich fasse ihn.
GR. Jetzt schwöre bei der Venus mir! LA. Und was? GR. Was ich dir sage.
 
1335



LA. Praei verbis quidvis. quod domi est, numquam ulli supplicabo.
GR. Tene aram hanc. LA. Teneo. GR. Deiera te mi argentum daturum
eodem die, <tui> viduli ubi sis potitus. LA. Fiat.
GR. ET LA. Venus Cyrenensis, testem te testor mihi,
si vidulum illum, quem ego in navi perdidi,
LA. Sprich vor den Eid! Ich bettle nie um das, was mein Besitz ist.
GR. Fass den Altar! LA. Ich dass' ihn schon. GR. Jetzt schwöre, dass das Geld du
mir an dem Tage gibst, da du den Koffer empfängst! LA. So sei es.
GR. UND LA. "Kyrenes Venus, - dich ruf ich zum Zeugnis an, -
Wenn mir der Koffer, - den ich auf dem Schiff verlor, -



ia6
1340 cum auro atque argento salvom investigavero
isque in potestatem meam pervenerit, -
tum ego huic Gripo, | GR. inquito et me tangito -
GR. ET LA. Tum ego huic Gripo (dico, Venus, ut tu audias)
talentum argenti magnum continuo dabo.
mit Gold und Silber - unversehrt - ermittelt wird -
und er zurückgegeben ist in meine Hand, -
dann zahl' ich diesem Gripus" - GR. sprich's und fass mich an! -
GR. UND LA. "Dann zahl' ich diesem Gripus - Venus, höre mich! -
ein großes Talent in Silber ohne Zögern aus!"
 
1345 GR. Si <quid> fraudassis, dic, ut te in quaestu tuo
Venus eradicet, caput atque aetatem tuam.
tecum hoc habeto tamen, ubi iuraveris.
LA. Illaec advorsum si quid peccasso, Venus,
veneror te, ut omnes miseri lenones sient.
GR. Nun bitte, dass dir Venus, wenn du mich betrügst,
an Haupt und Leben in deinem Gewerbe schaden soll.
Wenn also du geschworen, nimm den Fund für dich!
LA. Wenn ich dagegen, Venus, irgend sündige,
So fleh' ich, dass du alle Kuppler elend machst.
 
1350 GR. Tamen fiet, etsi tu fidem servaveris.
tu hic opperire, iam ego faxo exibit senex;
eum tu continuo vidulum reposcito. -
LA. Si maxime mi illum reddiderit vidulum,
non ego illic hodie debeo triobolum.
GR. Das wird geschehn, auch wenn den Schwur du treulich hältst.
Jetzt warte hier! Ich ruf' indes den Greis heraus.
Dann fordre du den Koffer gelich von ihm zurück. -
LA. Wenn er auch zehnmal mir den Koffer wiedergibt,
so bin ich ihm nicht einen Dreier schuldig drum.
 
1355
meus arbitratust, lingua quod iuret mea.
sed conticiscam: eccum exit et ducit senem.
Nur ich entscheide, gleich was meine Zunge schwört!
Doch still, da kommt er mit dem Alten schon heraus.
 
 
  35. Auftritt (V 3.)
Labrax, Gripus, Daemones, Sklave
35. Auftritt (V 3.)
Labrax, Gripus, Daemones, Sklave
 


GR. Sequere hac. DAE. Ubi istic lenost? GR. Heus tu: | em tibi, hic habet vidulum.
DAE. Habeo et fateor esse apud me, et, si tuos est, habeas tibi.
omnia, ut quidquid infuit, ita salva sistentur tibi.
GR. Komm! DAE. Wo ist der Kuppler? GR.Du da! Der hier ist's, der den Koffer hat.
DAE. Ja, ich hab' ihn. Sieh', hier ist er; wenn er dein ist, nimm ihn dir!
Alles, was darin gewesen, geb ich unversehrt zurück.
tr7
1360 tene, si tuost. LA. O di immortales, meus est. salve, vidule.
DAE. Tuosne est? LA. Rogitas? si quidem hercle Iovis fuit, meus est tamen.
DAE. Omnia insunt salva; una istinc cistella excepta est modo
cum crepundiis, quibuscum hodie filiam inveni meam.
LA. Quam? DAE. Tua quae fuit Palaestra, ea filia inventast mea.
Nimm ihn, ist er dein. LA. Mein ist er, Götter! O Koffer, sei gegrüßt!
DAE. Ist er dein?. LA. Du fragst? Und hätt' ihn Zeus gehabt, jetzt ist er mein.
DAE. Alles ist heil drin; nur ein Kästchen nehm ich heraus mit Kinderschmuck;
der mir heut dazu verholfen, dass ich meine Tochter fand.
LA. Wen? DAE. Palaestra, noch vor kurzem deine Magd, sie ist mein Kind.
 
1365 LA. Bene mehercle factum est. cum istaec res tibi ex sententia
pulchre evenit, gaudeo. DAE. Istuc facile non credo tibi.
LA. Immo hercle, ut scias gaudere me, mihi triobolum
ob eam ne duis, condono te. DAE. Benigne edepol facis.
LA. Immo tu quidem hercle vero. | GR. Heus tu, iam habes vidulum.
LA. Ei, das ist ja schön, wahrhaftig! O, mich freut, dass dies so hübsch
ganz nach deinem Wunsch gekommen. DAE. Nun, das glaub' ich dir doch nicht.
LA. Nein, wahrhaftig, dass du siehst, ich freue mich, so fordr' ich auch
keinen Deut. Nimm als Geschenk sie hin! DAE. Sehr gütig, in der Tat!
LA. Bitte, ganz auf deiner Seite. GR. Nun, du hast den Koffer jetzt!
 
1370 LA. Habeo. GR. Propera. LA. Quid properabo? GR. Reddere argentum mihi.
LA. Neque edepol tibi do, neque quicquam debeo. GR. Quae haec factio est?
non debes? LA. Non hercle vero. GR. Non tu iuratus mihi es?
LA. Iuratus sum, et nunc iurabo, si quid voluptati est mihi:
ius iurandum rei servandae, non perdendae conditum est.
LA. Ja. GR. So mach denn! LA. Mach denn? Was denn? GR. Dass du mir mein Geld bezahlst!
LA. Ich bezahle nichts; ich bin dir auch nichts schuldig! GR. Was ist das?
Mir nichts schuldig? LA. Nein, wahrhaftig! GR. Und beschworst du mir es nicht?
LA. Ich beschwor und werd' beschwören, was mir just Vergnügen macht.
Nur zum Schutz, nicht zum Verlieren ist das Schwören eingeführt.
 
1375 GR. Cedo sis mihi talentum magnum argenti, periurissime.
DAE. Gripe, quod tu istum talentum poscis? GR. Iuratust mihi
dare. LA. Libet iurare. tun meo pontifex peiurio es?
DAE. Qua pro re argentum promisit hic tibi? GR. Si vidulum
hunc redegissem in potestatem eius, iuratust dare
GR. Gib ein Silbertalent in schwerer Währung mir, meineidger Schuft!
DAE. Gripus, wie kommt's, dass ein Talent du von ihm forderst? GR. Er beschwor's,
mir zu geben. LA. Ja, ich schwor's. Biest du etwa der Pontifex?
DAE. Und wofür versprach er das Silber dir? GR. Wenn diesen Koffer ich
wieder in seine Hände brächte, schwor er mir, er werde mir
 
1380 mihi talentum magnum argenti. LA. Cedo, quicum habeam iudicem,
ni dolo malo instipulatus sis nive etiamdum siem
quinque et viginti annos natus. GR. Habe cum | hoc. LA. Aliost opus.
DAE. Iam ab isto auferre haud ausim, si istunc condemnavero.
promisistin huic argentum? LA. Fateor. DAE. Quod servo <meo>
ein Talent in Silber zahlen. LA. Geh mit mir zum Richter, ob
zu dem Vertrag du nicht mit Arglist mich verführt, und ob ich schon
fünfundzwanzig Jahre bin. GR. Hier ist einer! LA. Das ist der rechte nicht.
DAE. Doch ich lasse dem nichts nehmen, wenn ich den verurteilt hab'.
Hast du ihm das Geld versprochen? LA. Ja. DAE. Was immer meinem Knecht
 
1385 promisisti, meum esse oportet, ne tu, leno, postules
te hic fide lenonia uti: non potes. GR. Iam te ratu's
nactum hominem, quem defraudares? dandum huc argentum est probum:
id ego continuo huic dabo adeo, me ut hic emittat manu.
DAE. Quando ergo erga te benignus <ego> fui atque opera mea
du versprachst, ist nach dem Rechte mein. Du, Kuppler, denke nicht,
dass hier deine Kupplertreue gilt! O, nein! GR. Du meintest schon,
einen zu haben, den du prellen könntest? Hier, gib her dein Gold!
Gleich werd' ich es diesem geben, dass er mir die Freiheit gibt.
DAE. Da ich gegen dich so gütig mich gezeigt; da du durch mich
 
1390 haec tibi sunt servata - GR. Immo hercle mea, ne tu dicas tua.
DAE. (Si sapies, tacebis) - tum te mihi benigne itidem addecet
bene merenti bene referre gratiam. LA. Nempe pro meo
iure oras? DAE. Mirum, quin tuom ius meo periclo aps te expetam.
GR. Salvos sum, leno labascit, libertas portenditur.
dies dein Gut erhalten - GR. Bitte, nicht durch dich, vielmehr durch mich!
DAE. Bist du unklug? Schweig! - so ziemt es dir auch, dass du gütig jetzt
Gleiches mir vergiltst mit Gleichem. LA. Also das heißt, für mein Recht
sprechen? DAE. Natürlich! Auf meine Gefahr hin will ich nichts als nur dein Recht.
GR. Jetzt bin ich erlöst! Der Kuppler wankt! Die Freiheit winkt mir schon!
 
1395 DAE. Vidulum istunc ille invenit, illud mancipium meum est;
ego tibi hunc porro servavi cum magna pecunia.
LA. Gratiam habeo, et de talento nulla causa est, quin feras,
quod isti sum iuratus. GR. Heus tu, mihi dato ergo, si sapis.
DAE. Tacen an non? GR. Tu meam rem simulas agere, tibi munis viam.
DAE. Der hat deinen Koffer gefunden; er, der mein leibeigner Knecht.
Diesen Koffer mit vielem Geld hab' ich selber dir bewahrt.
LA. Schönen Dank! Auch hindert gar nichts, dass du das Talent dir nimmst,
das ich diesem zugeschworen. GR. He! Sei klug und gib es mir!
DAE. Schweigst du gleich? GR. Du tust, als führst du meine Sach' und sprichst für dich.
 
1400 non hercle istoc me intervortes, si aliam praedam perdidi.
DAE. Vapulabis, verbum si addis istuc unum. GR. Vel hercle enica,
non tacebo umquam alio pacto, nisi talento comprimor.
LA. Tibi operam hic quidem dat. tace. DAE. Concede hoc tu, leno. LA. Licet.
GR. Palam age, nolo ego murmurillum neque susurrum fieri.
Doch dies sollst du mir nicht nehmen, büßt' ich den andern Fang auch ein.
DAE. Schläge bekommst du, sagst du ein Wort noch. GR. Meinetwegen schlag mich tot!
Nimmer schweig ich, wenn den Mund du mir nicht stopfst mit dem Talent.
LA. Schweig! Er spricht für dich ja. DAE. Kuppler, tritt hierher zu mir! LA. Jawohl.
GR. Nein, sproch offen! Solch Gemurmel und Gesumme mag ich nicht.
 
1405 DAE. Dic mihi, quanti illam emisti tuam alteram mulierculam,
Ampeliscam? LA. Mille nummum denumeravi. DAE. Vin tibi
condicionem luculentam ferre me? LA. Sane volo.
DAE. Dividuom talentum faciam. LA. Bene facis. DAE. Pro illa altera,
libera ut sit, dimidium tibi sume, dimidium huc cedo.
DAE. Sag, für welche Summe kauftest du das andre Mädchen ein,
Ampelisca? LA. Tausend Gulden zahlt' ich.DAE. Willst du, dass ich dir
jetzt ein glänzendes Anerbieten mache? LA. Freilich will ich das.
DAE. In zwei Hälften will das Talent ich teilen. LA. Trefflich! DAE. Nimm für sie,
um sie frei zu machen, die Hälfte, und die Hälfte lass für mich.
 
1410 LA. Maxime. DAE. Pro illo dimidio ego Gripum emittam manu,
quem propter tu vidulum et ego gnatam inveni. LA. Bene facis,
gratiam habeo magnam. GR. Quam mox mi argentum ergo redditur?
DAE. Res soluta est, Gripe. ego habeo. | GR. At ego me hercle mavolo.
DAE. Nihil hercle hic tibi est, ne tu speres. iuris iurandi volo
LA. Ja, von Herzen gern! FAE. Für diese Hälfte lass' ich Gripus frei,
da durch ihn du deinen Koffer fandst und meine Tochter ich.
LA. Schön! Ich danke dir von Herzen. GR. Wann bekomm' ich nun mein Geld?
DAE. Alles ist abgemacht; ich hab' es, Gripus. GR. Du? Doch mir gehört's!
DAE. Bilde dir nichts ein! Für dich ist nichts hier. Jetzt erlass den Eid
 
1415 gratiam facias. GR. Perii hercle. nisi me suspendo, occidi.
numquam hercle iterum defraudabis me quidem post hunc diem.
DAE. Hic hodie cenato, leno. LA. Fiat, condicio placet.
DAE. Sequimini intro. - spectatores, vos quoque ad cenam vocem,
ni daturus nil sim neque sit quicquam pollucti domi,
noch dem Kuppler! GR. Weh! Wenn ich mich jetzt nicht hänge, ist's mein Tod!
Nun, von heut ab prellst du sicher mich zum zweiten Male nicht.
DAE. Bleib' bei mir zur Mahlzeit, Kuppler! LA. Gut, ich nehme gern es an.
DAE. Kommt herein! - Auch euch, Zuschauer, lüd' ich gern zur Mahlzeit ein,
könnt ich euch nur etwas bieten, wäre drin ein Opferschmaus,
 
1420 nive adeo vocatos credam vos esse ad cenam foras.
verum si voletis plausum fabulae huic clarum dare,
comissatum omnes venitote ad me ad annos sedecim.
vos hic hodie cenatote ambo. LA. Fiat. DAE. Plausum date.
und müsst' ich nicht glauben, dass ihr sonst schon eingeladen seid.
Aber wenn ihr lauten Beifall diesem Schausoiel klatschen wollt,
kehrt nach sechzehn Jahren sämtlich zum Gelage bei mir ein. -
Doch ihr beide speist hier heute. GR. Ja, recht gern. DAE, Ihr aber klatscht!
 
 
 
vorherige Seite folgende Seite
 
Sententiae excerptae:
Lat. zu "Plaut" und "Rud"
1549
Arbiter, si adhibebit fidem, etsi ignotust, notus: si non, notus ignotissimust.
Ein unbekannter Schiedsrichter ist, wenn er ehrlich ist, bekannt; sonst der bekannteste unbekannt.
Plaut.Rud.1043f.

1550
Aurum auro expendetur, argentum argento exaequabitur.
Gold wird man mit Gold aufwiegen, Silber mit gleichem Silberwert.
Plaut.Rud.1087

1551
Tacitast melior mulier semper quam loquens.
Stets taugt ein schweigend Weib mehr als eins, das spricht.
Plaut.Rud.1114

1554
Habeas, quod di dant boni.
Nimm dir, was die guten Götter geben!
Plaut.Rud.1229

1553
In aetate hominum plurimae | fiunt trasennae, ubi decipiuntur dolis.
Viele Fallstrecke sind gestellt | im Menschenleben; denen man zum Opfer fällt.
Plaut.Rud.1235f.

1555
Praeda praedam duceret.
Ein Raub zieht den andern nach sich.
Plaut.Rud.1262

1556
Tetigisti acu.
Du hast den Nagel auf den Kopf getroffen. Du triffst es auf ein Haar.
Plaut.Rud.1306

1557
Miserum istuc verbum et pessimum est, habuisse, et nihil habere.
Das ist das jammervollste Wort: Du hattest und du hast nichts.
Plaut.Rud.1321

1558
Ius iurandum rei servandae, non perdendae conditum est.
Nur zum Schutz (des Vermögens), nicht zum Verlieren ist das Schwören eingeführt.
Plaut.Rud.1374

1533
Cererem te meliust quam Venerem sectarier: | amori haec curat; tritico curat Ceres.
's ist besser, du läufst der Ceres als der Venus nach, | denn die sorgt nur für Liebe, Ceres für das Brot.
Plaut.Rud.145f.

1534
In malam crucem ire.
Zum Henker gehen.
Plaut.Rud.176

1535
Nunc quam spem aut opem aut consili quid capessam?
Auf welche Hoffnung oder welche Hilfe soll ich jetzt setzen, welchen Plan fassen?
Plaut.Rud.204

1537
Hoc, quod est, id necessarium est perpeti.
Tragen muss alles man, was sich nicht ändern lässt.
Plaut.Rud.251

1538
Omnibus modis, qui pauperes sunt homines, miseri vivont, | praesertim quibus nec quaestus est, nec didicere artem ullam.
Ein armer Mensch lebt kläglich doch fürwahr in jeder Weise, | besonders, wenn er kein Gewerb' und keine Kunst erlernt hat.
Plaut.Rud.290f.

1539
Multa praeter spem scio multis bona evenisse.
Ich weiß ja: unverhofft hat oft schon manchen Glück betroffen.
Plaut.Rud.400

1540
Qui speraverunt, spes decepit multos.
Hoffen und Harren macht gar manchen Mann zum Narren.
Plaut.Rud.401

1541
Animus aequus optimum est aerumnae condimentum.
Ein ruhig Gemüt ist des Kummers beste Würze.
Plaut.Rud.402

1542
Qui homo sese miserum et mendicum volet, | Neptuno credat sese atque aetatem suam!
Wenn einer sich elend machen will und bettelarm, | mag er dem Neptun sein Leben und sich selbst vertraun.
Plaut.Rud.485f.

1543
Miris modis di ludos faciunt hominibus.
Die Götter treiben doch seltsam mit den Menschen Spiel!
Plaut.Rud.593

1544
Sic ago: semel bibo.
Mein Grundsatz ist: ein Schluck, nicht mehr!
Plaut.Rud.884

1545
Nimis homo nihilist, qui piger est.
Ganz nichtsnutzig ist der Faule.
Plaut.Rud.920

1546
Vigilare decet hominem, qui volt sua temperi conficere officia.
Früh muss wach sein, wer bei Zeiten seine Pflicht zu erfüllen wünschet.
Plaut.Rud.921

1547
Qui dormiunt libenter, sine lucro et cum malo quiescunt.
Wer gerne schläft, der ruhet ohne Gewinn zu seinem Schaden.
Plaut.Rud.923

1548
Bonis quod bene fit, haud perit.
Die Gunst, die den Guten gewährt wird, belohnt sich stets.
Plaut.Rud.938

230
res est iam in vado
die Sache ist schon gerettet (in trockenen Tüchern, im sicheren Hafen)
Ter,Andr.845 (Plaut.Aul.803; Plaut.Rud.170)


Literatur:
zu "Plaut" und "Rud"
4123
Abel, K.
Die Plautusprologe
Diss.Frankfurt/M. 1955.
booklooker
zvab

3094
Bardt, C.
Römische Komödien, deutsch von C. Bardt I. Plautus: Der Schatz (Aulularia), Die Zwillinge (Menaechmi), Terenz: Das Mädchen von Andros (Andria), Die Brüder (Adelphoi). II. Plautus: Die Gefangenen (Captivi), Der Bramarbas (Miles gloriosus), Der Schiffbruch (Rudens); Terenz: Der Selbstquäler (Hautontimorumenos)
Berlin, Weidmann, I: 1903, II: 1907
booklooker
zvab

4124
Bubel
Bibliographie zu Plautus 1976 - 1989. Hrsg. v. Bubel, Frank. 1992.
1992.
booklooker
zvab

3028
Drexler, Hans
Die Komposition von Terenz' Adelphen und Plautus' Rudens
in: Philol.Suool.26/2, 1934
booklooker
zvab

3170
Klingner, Friedrich
Studien zur griechischen und römischen Literatur. Herausgegeben von Klaus Bartels, mit einem Nachwort von Ernst Zinn.
Zürich, Stuttgart (Artemis) 1964
booklooker
zvab

3104
Lefèvre, Eckard
Diphilos und Plautus. Der Rudens und sein Original
Abh. der Mainzer Akademie der Wissenschaften 1984, Geistes- und Sozialwiss. Kl. Nr. 10
booklooker
zvab

3105
Lefèvre, Eckard
Plautus' Rudens,
Tübingen : Narr, 2006 (ScriptOralia, Band 133 , Reihe A: Altertumswissenschaftliche Reihe, Band 38)
booklooker
zvab

3095
Plautus / Hertzberg, W.A.B.
T.Maccius Plautus. Ausgewählte Komödien im Versmaß der Urschrift übersetzt von W.A.B. Hertzberg (mit Anmerkungen)(Trinummus, Miles gloriosus, Captivi, Rudens)
Stuttgart (Metzler) 1861
booklooker
zvab

4121
Plautus / Rau
Peter Rau. Plautus, Komödien – V: Poenulus – Pseudolus – Rudens: Lateinisch und deutsch. Herausgegeben, übersetzt und kommentiert.
Darmstadt: WBG, 2008
booklooker
zvab

3092
Plautus / Schmilinsky, G.
Plautus, Schiffbruch (Rudens). Lustspiel. Für die Bibliothek der Gesamtliteratur neu übersetzt von Gustav Schmilinsky.
Halle, Verlag v. Otto Hendel, 1899
booklooker
zvab

3009
Plautus / Terenz / Walther Ludwig
Antike Komödien. Plautus / Terenz, in zwei Bänden herausgegeben (mit Nachwort und Anmerkungen). Plautus in einer grundlegenden Neubearbeitung der Übersetzung von Wilhelm Binder (Stuttgart 1864ff.), Terenz in der Übersetzung von J.J. Donner (Leipzig und Heidelberg 1864)
Darmstadt, WBG, 1966
booklooker
zvab

3093
Plautus / Thierfelder, Andreas
T.Maccius Plautus, Rudens. Textbearbeitung, Einleitung und Eigennamenverzeichnis; Wörterverzeichnis mit Erläuterungen.
Heidelberg (Kerle, Heidelberger Texte 13) 2/1962
booklooker
zvab


[ Homepage | Hellas 2000 | Stilistik | Latein | Latein. Lektüre | Lateinisches Wörterbuch | Lateinischer Sprachkurs | Lateinische Grammatik | Lat.Textstellen | Römische Geschichte | Griechisch | Griech. Lektüre | Griechisches Wörterbuch | Griechischer Sprachkurs | Griechische Grammatik | Griech.Textstellen | Griechische Geschichte | Landkarten | Beta-Converter | Varia | Mythologie | Bibliographie | Ethik | Literaturabfrage ]
Site-Suche:
Benutzerdefinierte Suche
bottom© 2000 - 2024 - /Lat/plaut/rud0892.php - Letzte Aktualisierung: 18.02.2021 - 18:01