De rerum naturaLIBER IV - lateinisch |
|
|
|
Avia Pieridum peragro loca nullius ante trita solo. iuvat integros accedere fontis atque haurire, iuvatque novos decerpere flores insignemque meo capiti petere inde coronam, |
|
unde prius nulli velarint tempora musae; primum quod magnis doceo de rebus et artis religionum animum nodis exsolvere pergo, deinde quod obscura de re tam lucida pango carmina musaeo contingens cuncta lepore. |
|
id quoque enim non ab nulla ratione videtur; nam vel uti pueris absinthia taetra medentes cum dare conantur, prius oras pocula circum contingunt mellis dulci flavoque liquore, ut puerorum aetas inprovida ludificetur |
|
labrorum tenus, interea perpotet amarum absinthi laticem deceptaque non capiatur, sed potius tali facto recreata valescat, sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur tristior esse quibus non est tractata, retroque |
|
volgus abhorret ab hac, volui tibi suaviloquenti carmine Pierio rationem exponere nostram et quasi musaeo dulci contingere melle; si tibi forte animum tali ratione tenere versibus in nostris possem, dum percipis omnem |
|
naturam rerum ac persentis utilitatem. Sed quoniam docui cunctarum exordia rerum (45) qualia sint et quam variis distantia formis (46) sponte sua volitent aeterno percita motu (47) quoque modo possit res ex his quaeque creari, (48) |
|
[nunc agere incipiam tibi quod vehementer ad
has res (49) attinet esse ea quae rerum simulacra vocamus, (50) quae quasi membranae vel cortex nominitandast,] (51) atque animi quoniam docui natura quid esset (26) et quibus e rebus cum corpore compta vigeret (27) |
|
quove modo distracta rediret in ordia prima,
(28) nunc agere incipiam tibi, quod vehementer ad has res (29) attinet esse ea quae rerum simulacra vocamus, (30) quod speciem ac formam similem gerit eius imago, (52) cuius cumque cluet de corpore fusa vagari; (53) |
|
quae quasi membranae summo de corpore rerum (31) dereptae volitant ultroque citroque per auras, (32) atque eadem nobis vigilantibus obvia mentes (33) terrificant atque in somnis, cum saepe figuras (34) contuimur miras simulacraque luce carentum, (35) |
|
quae nos horrifice languentis saepe sopore
(36) |
|
in sua discessum dederint primordia quaeque.
(41) dico igitur rerum effigias tenuisque figuras (42) mittier ab rebus summo de cortice eorum; (43) id licet hinc quamvis hebeti cognoscere corde. (44) Principio quoniam mittunt in rebus apertis (54) |
|
corpora res multae, partim diffusa solute, robora ceu fumum mittunt ignesque vaporem, et partim contexta magis condensaque, ut olim cum teretis ponunt tunicas aestate cicadae, et vituli cum membranas de corpore summo |
|
nascentes mittunt, et item cum lubrica serpens exuit in spinis vestem; nam saepe videmus illorum spoliis vepres volitantibus auctas. quae quoniam fiunt, tenuis quoque debet imago ab rebus mitti summo de corpore rerum. |
|
nam cur illa cadant magis ab rebusque recedant quam quae tenvia sunt, hiscendist nulla potestas; praesertim cum sint in summis corpora rebus multa minuta, iaci quae possint ordine eodem quo fuerint et formai servare figuram, |
|
et multo citius, quanto minus indupediri pauca queunt et <quae> sunt prima fronte locata. nam certe iacere ac largiri multa videmus, non solum ex alto penitusque, ut diximus ante, verum de summis ipsum quoque saepe colorem. |
|
et volgo faciunt id lutea russaque vela et ferrugina, cum magnis intenta theatris per malos volgata trabesque trementia flutant; namque ibi consessum caveai supter et omnem scaenai speciem patrum matrumque deorsum |
|
inficiunt coguntque suo fluitare colore. et quanto circum mage sunt inclusa theatri moenia, tam magis haec intus perfusa lepore omnia conrident correpta luce diei. ergo lintea de summo cum corpore fucum |
|
mittunt, effigias quoque debent mittere tenvis res quaeque, ex summo quoniam iaculantur utraque. sunt igitur iam formarum vestigia certa, quae volgo volitant subtili praedita filo nec singillatim possunt secreta videri. |
|
Praeterea omnis odor fumus vapor atque aliae
res consimiles ideo diffusae rebus abundant, ex alto quia dum veniunt extrinsecus ortae scinduntur per iter flexum, nec recta viarum ostia sunt, qua contendant exire coortae. |
|
at contra tenuis summi membrana coloris |
|
quandoquidem simili specie sunt praedita rerum, exin imaginibus missis consistere eorum. [nam cur illa cadant magis ab rebusque recedant quam quae tenuia sunt, hiscendist nulla potestas.] sunt igitur tenues formarum illis similesque |
|
effigiae, singillatim quas cernere nemo cum possit, tamen adsiduo crebroque repulsu reiectae reddunt speculorum ex aequore visum, nec ratione alia servari posse videntur, tanto opere ut similes reddantur cuique figurae. |
|
Nunc age, quam tenui natura constet imago percipe. et in primis, quoniam primordia tantum sunt infra nostros sensus tantoque minora quam quae primum oculi coeptant non posse tueri, nunc tamen id quoque uti confirmem, exordia rerum |
|
cunctarum quam sint subtilia percipe paucis. primum animalia sunt iam partim tantula, corum tertia pars nulla possit ratione videri. horum intestinum quodvis quale esse putandumst! quid cordis globus aut oculi? quid membra? quid artus? |
|
quantula sunt! quid praeterea primordia quaeque, unde anima atque animi constet natura necessumst, nonne vides quam sint subtilia quamque minuta? praeterea quaecumque suo de corpore odorem expirant acrem, panaces absinthia taetra |
|
habrotonique graves et tristia centaurea, quorum unum quidvis leviter si forte duobus [...] quin potius noscas rerum simulacra vagari multa modis multis, nulla vi cassaque sensu? Sed ne forte putes ea demum sola vagari, |
|
quae cumque ab rebus rerum simulacra recedunt, sunt etiam quae sponte sua gignuntur et ipsa constituuntur in hoc caelo, qui dicitur aer, quae multis formata modis sublime feruntur, [135] nec speciem mutare suam liquentia cessant [141] |
|
et cuiusque modi formarum vertere in oras; [142] ut nubes facile inter dum concrescere in alto [133] cernimus et mundi speciem violare serenam [134] aëra mulcentes motu; nam saepe Gigantum [136] ora volare videntur et umbram ducere late, [137] |
|
inter dum magni montes avolsaque saxa [138] montibus ante ire et solem succedere praeter, [139] inde alios trahere atque inducere belua nimbos. [130] Nunc ea quam facili et celeri ratione genantur perpetuoque fluant ab rebus lapsaque cedant [...] |
|
semper enim summum quicquid de rebus abundat, quod iaculentur. et hoc alias cum pervenit in res, transit, ut in primis vestem; sed ubi aspera saxa aut in materiam ligni pervenit, ibi iam scinditur, ut nullum simulacrum reddere possit. |
|
at cum splendida quae constant opposta fuerunt densaque, ut in primis speculum est, nihil accidit horum; nam neque, uti vestem, possunt transire, neque autem scindi; quam meminit levor praestare salutem. qua propter fit ut hinc nobis simulacra redundent. |
|
et quamvis subito quovis in tempore quamque rem contra speculum ponas, apparet imago; perpetuo fluere ut noscas e corpore summo texturas rerum tenuis tenuisque figuras. ergo multa brevi spatio simulacra genuntur, |
|
ut merito celer his rebus dicatur origo. et quasi multa brevi spatio summittere debet lumina sol, ut perpetuo sint omnia plena, sic ab rebus item simili ratione necessest temporis in puncto rerum simulacra ferantur |
|
multa modis multis in cunctas undique partis; |
|
undique uti tenebras omnis Acherunta rearis liquisse et magnas caeli complesse cavernas. usque adeo taetra nimborum nocte coorta inpendent atrae Formidinis ora superne; quorum quantula pars sit imago dicere nemost |
|
qui possit neque eam rationem reddere dictis. |
|
suavidicis potius quam multis versibus edam; parvus ut est cycni melior canor, ille gruum quam clamor in aetheriis dispersus nubibus austri. Principio persaepe levis res atque minutis corporibus factas celeris licet esse videre. |
|
in quo iam genere est solis lux et vapor eius, propterea quia sunt e primis facta minutis, quae quasi cuduntur perque aëris intervallum non dubitant transire sequenti concita plaga; suppeditatur enim confestim lumine lumen |
|
et quasi protelo stimulatur fulgere fulgur. qua propter simulacra pari ratione necessest inmemorabile per spatium transcurrere posse temporis in puncto, primum quod parvola causa est procul a tergo quae provehat atque propellat, |
|
quod super est, ubi tam volucri levitate ferantur, deinde quod usque adeo textura praedita rara mittuntur, facile ut quasvis penetrare queant res et quasi permanare per aëris intervallum. Praeterea si quae penitus corpuscula rerum |
|
ex altoque foras mittuntur, solis uti lux ac vapor, haec puncto cernuntur lapsa diei per totum caeli spatium diffundere sese perque volare mare ac terras caelumque rigare. quid quae sunt igitur iam prima fronte parata, |
|
1120 |
|
1125 |
|
1130 |
|
1135 |
|
1140 |
|
1145 |
|
1150 |
|
1155 |
|
1160 |
|
1165 |
|
1170 |
|