Neulateinische Texte
von Eberhard Forst
De glire e puteo servato
Villa nostra horto circumdata est. Ibi holera et herbae, pomi et frutices nascuntur. Quos cum aestate arida saepe irrigari necesse sit, cisternam ad pluviam colligendam aedificare constitui.
Initium feci die quodam feriarum aestivarurn, cum omnibus negotiis vacarem. Sub vesperum illius diei scrobis quinque pedum altitudine creatus erat. Stabat mihi, postridie laborem persequi. Primo mane experrectus in hortulum properavi, ut opus incohatum viserem. At, quid vidi? - Puteus ingenti imbre noctu coorto magna ex parte aqua completus erat. Iam nihil deletum esse cognoveram iamque in villam reversurus eram, cum subito trabeculam aquae innare, in qua aliquid movebatur, animadverti.
Statim in villam recurri, ut uxorem liberosque arcesserem. Qui ubi bestiolam - quae muris similis erat - in puteo conspexerunt, una clamaverunt: "Musculum servare debemus!" Sed quid faceremus? - In puteum descendere propter aquam altam non poteramus. Nihilominus compressis, ut aiunt, manibus sedere, dum animal ipsum se liberaret, noluimus. Itaque omnia ad id servandum experti sumus. Primo baculum in cisternam porrexi: murem autem eo nisum cum tollere temptabam, constantiam emittebat et in aquam cadebat. Deinde filius palam apportavit, quae commoda sedes esse videbatur; animal, quotienscumque considere volebat, elabebatur.
Tum filia "Nimirum", inquit, "quis tam lubrica sede se tenere potest?" - "Scopis conandum est". His verbis prosiluit et e culina scopas attulit. Mus vere in scopas repsit ibique resedit, donec ad marginem fere cisternae tractus erat. Tum nos, qui attenti eum observaremus, aspiciens adeo territus est, ut in profundum se iaceret. - Postremo trabem oblique in aqua posuimus; hoc modo bestiolam paulum recreatum egressurum esse speravimus. Interea ientatum nos recepimus. Ientaculo habito iterum foras festinavimus. Mus quidem minime loco cesserat. Hic consilium haesit. Dum rem in omnes partes versamus, uxor subito "Rete! inquit, "cur non rete utimur?" Priusquam respondi, filius ad tectum horti properaverat et retem, quo pulices aquatiles capi solent, adportaverat. - Sic demum nobis contigit, ut bestiolam liberaremus. Illam in sole siccantem atque revalescentem non murem, sed glirem (vel descriptione Linnaea: muscerdinum avellanarium) esse intelleximus.
De quo in libro zoologico haec fere scripta legimus: "Muscardinus avellanarius bestiae rodens est, quae non in munidarum, sed gliridarum familiam numeratur. Et pondere et magnitudine murem domesticum (descriptione Linnaeo: murem musculam) adaequat:
Viginti gramma pondo valet; octo centimetra longus est. A mure cineraceo pelle badia et cauda crassiore, quae tam longa quam corpus est, differt. Praeter parva animalia semina et bacas edit. Aestate nidum in fruticibus densis aedificat, hieme convolutus in caverna dormit."
Priusquam ad finem legendi pervenimus, muscardinus recreatus caute crcumspiciens inter frutices propinquos se occultaverat.
Postea quoque raro quidem eum videbamus, sed saepius audiebamus.
Puteum autem, ne rursus ulli bestiolae periculo esset, quam celerrime perficiendum curavi.
Initium feci die quodam feriarum aestivarurn, cum omnibus negotiis vacarem. Sub vesperum illius diei scrobis quinque pedum altitudine creatus erat. Stabat mihi, postridie laborem persequi. Primo mane experrectus in hortulum properavi, ut opus incohatum viserem. At, quid vidi? - Puteus ingenti imbre noctu coorto magna ex parte aqua completus erat. Iam nihil deletum esse cognoveram iamque in villam reversurus eram, cum subito trabeculam aquae innare, in qua aliquid movebatur, animadverti.
Statim in villam recurri, ut uxorem liberosque arcesserem. Qui ubi bestiolam - quae muris similis erat - in puteo conspexerunt, una clamaverunt: "Musculum servare debemus!" Sed quid faceremus? - In puteum descendere propter aquam altam non poteramus. Nihilominus compressis, ut aiunt, manibus sedere, dum animal ipsum se liberaret, noluimus. Itaque omnia ad id servandum experti sumus. Primo baculum in cisternam porrexi: murem autem eo nisum cum tollere temptabam, constantiam emittebat et in aquam cadebat. Deinde filius palam apportavit, quae commoda sedes esse videbatur; animal, quotienscumque considere volebat, elabebatur.
Tum filia "Nimirum", inquit, "quis tam lubrica sede se tenere potest?" - "Scopis conandum est". His verbis prosiluit et e culina scopas attulit. Mus vere in scopas repsit ibique resedit, donec ad marginem fere cisternae tractus erat. Tum nos, qui attenti eum observaremus, aspiciens adeo territus est, ut in profundum se iaceret. - Postremo trabem oblique in aqua posuimus; hoc modo bestiolam paulum recreatum egressurum esse speravimus. Interea ientatum nos recepimus. Ientaculo habito iterum foras festinavimus. Mus quidem minime loco cesserat. Hic consilium haesit. Dum rem in omnes partes versamus, uxor subito "Rete! inquit, "cur non rete utimur?" Priusquam respondi, filius ad tectum horti properaverat et retem, quo pulices aquatiles capi solent, adportaverat. - Sic demum nobis contigit, ut bestiolam liberaremus. Illam in sole siccantem atque revalescentem non murem, sed glirem (vel descriptione Linnaea: muscerdinum avellanarium) esse intelleximus.
De quo in libro zoologico haec fere scripta legimus: "Muscardinus avellanarius bestiae rodens est, quae non in munidarum, sed gliridarum familiam numeratur. Et pondere et magnitudine murem domesticum (descriptione Linnaeo: murem musculam) adaequat:
Viginti gramma pondo valet; octo centimetra longus est. A mure cineraceo pelle badia et cauda crassiore, quae tam longa quam corpus est, differt. Praeter parva animalia semina et bacas edit. Aestate nidum in fruticibus densis aedificat, hieme convolutus in caverna dormit."
Priusquam ad finem legendi pervenimus, muscardinus recreatus caute crcumspiciens inter frutices propinquos se occultaverat.
Postea quoque raro quidem eum videbamus, sed saepius audiebamus.
Puteum autem, ne rursus ulli bestiolae periculo esset, quam celerrime perficiendum curavi.
- Descriptio Linnaea
- Classis: mammalia
- Ordo: rodentia
- Familia: glinidae — (cricetidae — muridae)
- Genus/species: muscardinus avellanarius (- glis glis — eliomys quercinus)
(h)olus, eris n. : Gemüse - pomus, i. f. : Obstbaum - frutex, icis, m. : Strauch, Busch - irrigare : bewässern, gießen - nascor, natus sum, nasci : wachsen - cisterna, ae, f. : Zisterne, (= unterirdischer Regenwasserbehälter) - feriae aestivae : Sommerferien - scrobis, is, m. u. f. : Grube - stat mihi : ich habe mir fest vorgenommen - expergiscor,- perrectus sum, - pergisci : aufwachen, erwachen - hortulus : (kleiner) Garten - puteus, i m. Grube, Brunnen - bestiola, ae, f : kleines Tier, Tierchen - mus, muris, m.: Maus- - trabecula, ae, f. : kleiner Balken - musculus, i, m. Mäuschen - baculum, i, n. : Stock, Stab - "compressis, ut aiunt, manibus sedere" : "die Hände in den Schoß legen" - porrigo, porrexi, porrectus, porrigere : hinhalten, hinstrecken - constantiam emittere : das Gleichgewicht verlieren - lubricus, a, um : schlüpfrig, glitschig - pala, f. : Spaten - scopae, arum, f. : Besen - repo, repsi, reptum : kriechen - margo, inis m. u. f. Rand - trabs, taebis, f. : Balken - iento. are: frühstücken - ientaculum : Frühstück - "hic consilium haeret : "hier ist guter Rat teuer".
Lat. zu "Neulat"
Literatur:
zu "Neulat"
4601
Ahrens, Gerhard
Medizinisches und naturwissenschaftliches Latein
Leipzig, Berlin, München 1992
4599
Albert, Sigrides
Imaginum Vocabularium Latinum
Saarbrücken 1998
4598
Bacci, Antonio
Lexicon eorum vocabulorum, quae difficilius Latine redduntur
Romae 3,1963
4600
Bartal, Antonius
Glossarium mediae et infimae Latinitatis Hungaricae
Leipzig 1901 / Hildesheim, New York 1970
4542
Bihrer, Andreas
Nova de veteribus : mittel- und neulateinische Studien für Paul Gerhard Schmidt. ND I,II
München (u.a.), Saur, ca. 2011
4602
Blatt, Franz
Novum Glossarium mediae Latinitatis (800-1200)
Hafniae 1978
4540
Capellanus, Georg [cpl.]
Sprechen Sie latrinisch? Moderne Konversation in lateinischer Sprache
Dresden, Leipzig 1910
4603
DuCange, Carolus [cng.]
Glossarium Mediae et Infimae Latinitatis
1883ff / Graz 1954
4604
Egger, Carolus
Lexicon nominum locorum
Officina Libraria Vaticana 1977
4537
Egger, Carolus (ed.) [egg.]
Lexicon recentis latinitatis I, A - L
Urbe Vaticana : Libr. Ed. Vaticana, 1992
4538
Egger, Carolus (ed.) [egg.]
Lexicon recentis latinitatis II, M - Z
Urbe Vaticana : Libr. Ed. Vaticana, 1997
4539
Egger, Karl
Lingua latina : potestne in Communitate Europaea restitui?
Urbe Vaticana, 1979
4605
Eichenseer, Caelestis
Pars Lexicalis [Latinitas viva III]
Saarbrücken 2,1982
4606
Forcellini, Aegidius
Lexicon totius Latinitatis, I-VI
Padua 1940 / Bologna 1964
4616
Gaffiot, Félix [gff]
Dictionnaire illustré latin-francais
1934 URL
4607
Georges, Karl-Ernst [gg.]
Lateinisch-deutsches Handwörterbuch, I-II
