Nos personalia non concoquimus. Nostri consocii (Google, Affilinet) suas vias sequuntur: Google, ut intentionaliter te proprium compellet, modo ac ratione conquirit, quae sint tibi cordi. Uterque consocius crustulis memorialibus utitur. Concedis, si legere pergis.
 
 
 

top

| I-0 | I-1 | I-2 | I-3 | I-4 | I-5 | I-6 | I-7 | I-8 | I-9 | I-10 | I-11 | I-12 | I-13 | I-14 | I-15 | I-16 | I-17 | I-18 | I-19 | I-20 | I-21 | I-22 | I-23 | I-24 | I-25 | I-26 | I-27 | I-28 | I-29 | I-30 | I-31 | I-32 | I-33 || II-1 | II-2 | II-3 | II-4 | II-5 | II-7 | II-9 | II-10 | II-11 | II-12 | Hausaufgaben | Noten | Vokabeltraining |

Latein für Kinder

konzipiert als

Begleitgrammatik zum Lateinunterricht ab der 5. Klasse

Der Aufbau der Lateingrammatik orientiert sich an dem Unterrichtswerk "Ianua Nova" (V&R Göttingen), kann aber auch in Verbindung mit anderen Lehrbüchern verwendet werden.

I 6 - 7: Das Ablativadverbiale (I.)

[Vokabeln der 6. Lektion]

 

 

Pfeillinks.gif (877 Byte) Pfeilunten.gif (880 Byte) Pfeilrechts.gif (879 Byte)
IN I 6-7: Was kann der Ablativ alles?
1. Satzgliedfunktion:

Der Ablativ ist (für uns) mit und ohne Präposition immer Adverbialkasus.

2. Farbiges Satzbild:

Als Adverbiale wird der Ablativ blau unterstrichen. Der blaue Pfeil, der zu ihm hinführt, geht immer von einer Verbform aus.

3. Arten des Ablativadverbiale: 

UMSTAND   (ADVERBIALE)

BEISPIELE FORM NAME FRAGE
1. Herkunftsort e villa, ex horto e, ex + Abl. separativus unde? woher?
(woheraus,
woherab?)
Romā bloßer Abl. (bei Städten u. kleinen Inseln)
de tumulo de + Abl. qua de re? -
wovon?
worüber?
de circo
narrare 
 
2. Begleitung   cum  ancilla;
mecum 
cum + Abl. comitativus  quocum? -  mit
wem
(zusammen)?
3. Art und Weise cum labore;
magno (cum)
labore
cum + Abl. modi quomodo? - wie?        
4. Hilfsmittel  cena delectare; floribus ornare bl. Abl. instrumentalis quo? qua re?
womit?
wodurch?

5. Grund

rebus bonis
gaudere
bl. Abl. causae qua re? -
worüber?

6. Aufenthaltsort 

in horto

in + Abl. locativus ubi? - wo? 
sub arbore sub + Abl.

7. Zeitpunkt

meridie; nona
hora
bl. Abl. temporis quando? -
wann?  

 

 4. Unterscheide davon die Adverbialfunktionen im Akkusativ:

1. Zielpunkt 

in hortum in + Akk. Akk.des Ziels quo? - wohin? (wohinein,  wohinzu, worunter, wohindurch?)
ad villam ad+ Akk.
sub arborem;  sub vesperum  

sub + Akk.

per hortum  per + Akk
2. Zeitdauer  multas horas bl. Akk. Akk.der zeitlichen   Ausdehnung quamdiu?

wie lange?   

5. Übung: "Schachspiel" mit den Adverbialien aus Lektionen 6 und 7

Bestimme zu jedem Adverbiale des Schachbretts:
    a) Form, b) Frage, c) Umstand, d) Fachausdruck:
    z.B. B1: a) bloßer Abl. b) wodurch? c) Hilfsmittel d) instrumentalis

  A B C D
1 cum Paula
ancilla
1, cum + Abl. | 2. mit wem zusammen? | 3. comitativus (mit der Dienerin Paula)
cena bona
delectare 1, bloßer Abl. | 2. womit? wodurch? | 3. instrumentalis (mit einem guten Essen erfreuen)
in villam
properare 1. in + Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des Ziels (in das Haus eilen)
celeriter
considere  1. Adverb | 2. wie? | 3. Art und Weise: modal (sich schnell setzen)
2 cum spe
exspectare
1, cum + Abl. | 2. wie? | 3. modi (mit Hoffnung erwarten)
cum servis
intrare 1, cum + Abl. | 2. mit wem zusammen? | 3. comitativus (mit denSklaven eintreten)
cum magno
labore 1, cum + Abl. | 2. wie? | 3. modi (unter großer Mühe)
post laborem 1, post + Akk. | 2. wann? | 3. Zeitpunkt (nach der Arbeit)
3 ad mensam
considere 1. ad+ Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des Ziels (sich an den Tisch setzen)
multis rebus
delectare 1, bloßer Abl. | 2. womit? wodurch? | 3. instrumentalis (mit vielen Dingen erfreuen)
convivas cibis
bonis delectare 1, bloßer Abl. | 2. womit? wodurch? | 3. instrumentalis (die Gäste mit guten Speisen erfreuen)
in silvam
properare 1. in + Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des Ziels (in den Wald eilen)
4 hastis necare 1, bloßer Abl. | 2. womit? wodurch? | 3. instrumentalis (mit den Speeren töten) magno cum
clamore 1, cum + Abl. | 2. wie? | 3. modi (unter lautem Geschrei)
postea 1. Adverb | 2. ann? | 3. Zeitpunkt: temporal (später) floribus ornare 1, bloßer Abl. | 2. womit? wodurch? | 3. instrumentalis (mit Blumen schmücken)
5 ad cenam
invitare 1. ad+ Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des Ziels (zum Essen einladen)
sub vesperum 1. ad+ Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des (zeitlichen) Ziels (gegen Abend) ad ianuam
salutare 1. ad+ Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des Ziels (im Deutschen abweichende Fragerichtung: an der Tür begrüßen)
coronis ornare 1, bloßer Abl. | 2. womit? wodurch? | 3. instrumentalis (mit Kränzen schmücken)
6 multas horas
adsunt 1, bloßer Akk.| 2. wie lange? | 3. Akk. der Zeitdauer (viele Stunden lang sind sie da)
cum venatoribus 1, cum + Abl. | 2. mit wem zusammen? | 3. comitativus (mit den Jägern) rebus bonis
gaudere 1, bloßer Abl. | 2. weswegen? worüber?| 3. causae (sich über die guten Dinge freuen)
ad ianuam
currere 1. ad+ Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des Ziels (zur Tür laufen)
7 de circo narrare 1, de + Abl..| 2. von wo her?  | 3. Abl. separativus (Abweichende Fragestellung: Über den Zirkus erzählen) meridie 1, bloßer Abl. | 2. wann? | 3. Abl. temporis (am Mittag) e villa 1, e, ex + Abl..| 2. wo heraus ?  | 3. Abl. separativus (aus dem Haus) in hortum 1. in + Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des Ziels (in den Garten)
8 in horto 1. in + Abl. | 2. wo ? | 3. Abl. locativus (im Garten) umbra delectare 1, bloßer Abl. | 2. womit? wodurch? | 3. instrumentalis (mit Schatten erfreuen) sub arboribus 1. sub + Abl. | 2. wo ? | 3. Abl. locativus (unter den Bäumen) de tumulo 1, de + Abl..| 2. von wo herab?  | 3. Abl. separativus (vom Hügel herab)
9 per hortum 1, per + Akk.| 2. wo hindurch?  | 3. Akk. des (durchquerten) Ziels (durch den Garten)

Roma venire 1, bloßer Abl. (bei Städten) | 2. woher ?  | 3. Abl. separativus (aus Rom kommen)

hodie 1. Adverb | 2. ann? | 3. Zeitpunkt: temporal (heute) in circo 1. in + Abl. | 2. wo ? | 3. Abl. locativus (im Zirkus)
10 nona hora (Abl.) 1, bloßer Abl. | 2. wann ? | 3. Abl. temporis (zur neunten Stunde) cum pueris 1, cum + Abl. | 2. mit wem zusammen? | 3. comitativus (mit den Jungen) e vico 1, e, ex + Abl..| 2. wo heraus ?  | 3. Abl. separativus (aus dem Dorf) Romam
properare 1, bloßer Akk. (bei Städten)| 2. wohin? | 3. Akk. des Ziels (nach Rom eilen)
11 mecum 1, cum + Abl. | 2. mit wem zusammen? | 3. comitativus (mit mir) in campum 1. in + Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des Ziels (in den Wald) in campo 1. in + Abl. | 2. wo ? | 3. Abl. locativus (auf dem Feld) e campo 1, e, ex + Abl..| 2. wo heraus ?  | 3. Abl. separativus (aus dem Feld)
12 in silvam 1. in + Akk. | 2. wohin? | 3. Akkusativ des Ziels (in den Wald) in silva 1. in + Abl. | 2. wo ? | 3. Abl. locativus (im Wald) sub arboribus 1. sub + Abl. | 2. worunter ? | 3. Abl. locativus (unter den Bäumen) diebus festis 1, bloßer Abl. | 2. wann? | 3. Abl. temporis (an Festtagen)
13 decima hora
(Abl.) 1, bloßer Abl. | 2. wann? | 3. Abl. temporis (zur zehnten Stunde)
cum puellis 1, cum + Abl. | 2. mit wem zusammen? | 3. comitativus (mit den Mädchen) magna cum
laetitia 1, cum + Abl. | 2. wie? | 3. modi (mit großer Freude)
per arenam 1, per + Akk.| 2. wo hindurch?  | 3. Akk. des (durchquerten) Ziels (durch die Kampfbahn)
14 magno clamore 1, cum + Abl. | 2. wie? | 3. modi (unter lautem Geschrei) clamore incitare 1, bloßer Abl. | 2. womit? wodurch? | 3. instrumentalis (mit Geschrei aufjagen) cum spe et
timore 1, cum + Abl. | 2. wie? | 3. modi (mit Hoffnung und Furcht)
ex arena
trahere 1, e, ex + Abl..| 2. wo heraus ?  | 3. Abl. separativus (aus dem Sand)
15 in carro sedere 1. in + Abl. | 2. wo ? | 3. Abl. locativus (iauf dem Karren sitzen) de carro cadere 1, de + Abl..| 2. wo heraus ?  | 3. Abl. separativus (vom Karren fallen) ex arena
currere 1, e, ex + Abl..| 2. wo heraus ?  | 3. Abl. separativus (aus der Kampfbahn laufen)
valde ridere 1. Adverb | 2. wie? | 3. Art und Weise: modal (sehr lachen)
Pfeillinks.gif (877 Byte) ic_up.gif (879 Byte) Pfeilrechts.gif (879 Byte)

 

INDEX
Abl.sep. Abl.com Abl.mod Abl.instr Abl.caus Abl.loc Abl.temp ex+Abl. de+Abl.
cum+Abl bl.Abl. in+Abl. sub+Abl. Ziel Dauer in+Akk. ad+Akk. sub+Akk
per+Akk.
Sententiae excerptae:
Lat. zu "Grammatik"
1572
Grammaticus non erubescet soloecismo, si sciens fecit, erubescet, si nesciens.
Ein Grammatiker wird nicht über einen Fehler erröten, wenn er ihn mit Wissen macht, er wird (aber) erröten, wenn er ihn ohne Wissen gemacht hat.
Sen.epist.95,9.


Literatur:
zu "Grammatik"
722
Abel, F.
Ausbildung des bestimmten Artikels...
in: Glotta 48/1970

3614
Ahrens, H.L.
De Graecae Linguae Dialectis, I,II,
Göttingen 1839/1843

775
Anlauf, G.
Standard late Greek oder Attizismus? ..Optativgebrauch im nachklassischen Griechisch
Diss. Köln 1960

1236
Barié, P.
Phrasenstruktur oder Dependenzrelation..lat.Syntaxtheorie
in: AU XVI 5,65

452
Chantraine, P.
Grammaire homerique I-II
Paris 1958-1963

978
Kühner, R. / Gerth, B.
Ausführliche Grammatik der griechischen Sprache (3. Aufl. bearbeitet von F. Blass und B. Gerth)
Hannover 1834-1835; 3/1890-1904

979
Kühner, R. / Stegmann, C.
Ausführliche Grammatik der lateinischen Sprache (bearbeitet von F.Holzweißig und C.Stegmann) I-II
Hannover 1877-1879; 1912-1914; 1955; Darmstadt (WBG) 4/1962

4170
Nepos / Glücklich
Hannibal : Text mit Erläuterungen ; Arbeitsaufträge, Begleittexte, Stilistik und Übungen zu Grammatik und Texterschliessung. Von Hans-Joachim Glücklich und Stefan Reitzer
Göttingen : Vandenhoeck & Ruprecht, 4/1996

2591
Nepos, Cornelius
Hannibal : Text mit Erläuterungen, ; Arbeitsaufträge, Begleittexte, Stilistik und Übungen zu Grammatik und Texterschließung
Göttingen : Vandenhoeck & Ruprecht, 4,1996

2593
Nepos, Cornelius / Nickel, Rainer
Nepos lesen - kein Problem! : Übungen zur Wiederholung der Grammatik
Bamberg : Buchner, 1,1991

2613
Schwenke, Richard
Über das Gerundium u. Gerundivum bei Cäsar u. Cornelius Nepos
Frankenberg : C. G. Rossberg, (1882)

4581
Stolz, Peter
Handbuch zur lateinischen Sprache des Mittelalters. 5 Bde. 1.: Einleitung, Lexikologische Praxis, Wörter und Sachen, Lehnwortgut 2.: Bedeutungswandel und Wortbildung 3.: Lautlehre 4.: Formenlehre, Syntax, Stilistik 5.: Biblographie, Quellenübersicht, Register
Beck. München 1996–2004

3615
Thumb-Kieckers
Griechische Dialekte, I,II.
Heidelberg 1932/1959

2630
Traut, Georg
Lexikon über die Formen der griech. Verba. Mit zwei Beilagen: Verzeichnis der Declinations- und Conjugations-Endungen; Grammatischer Schlüssel.
Meisenheim (Olms, Reprint der 1867 in Gießen erschienenen Ausgabe) 1986


bottom © 2000 - 2024 - /Ian/LGrLkI06.php - Letzte Aktualisierung: 08.03.2022 - 18:35